Odyometri Nedir? Odyometri Ne İş Yapar?

Odyometri, işitme duyusunun objektif olarak ölçülmesini sağlayan bir test yöntemidir. Bu yöntemle farklı frekanslardaki seslerin algılanma düzeyi belirlenir ve işitme kaybının derecesi ortaya çıkar. Odyoloji alanının temel tanı araçlarından biridir.

Odyometri işitme kaybının türünü ortaya koyarak tedavi planlamasında kritik rol oynar. İletim tipi, sensorinöral veya mikst işitme kaybı ayrımı yapılabilir. Bu ayrım, cerrahi veya medikal tedavi seçeneklerinin belirlenmesinde önemlidir.

Odyometri testi sırasında hastaya saf sesler gönderilir ve kişinin duyduğu en düşük ses şiddeti kaydedilir. Bu değerler odyogram üzerinde işaretlenir ve işitme haritası çıkarılır. Böylece ayrıntılı bir işitme profili elde edilir.

Odyometri, yalnızca yetişkinlerde değil çocuklarda da uygulanabilir. Çocuklarda işitme sorunlarının erken saptanması, dil gelişimi ve iletişim becerileri açısından kritik öneme sahiptir. Düzenli kontroller gelişimsel destek sağlar.

Odyometri Nedir?

Odyometri, işitme fonksiyonlarını değerlendirmek amacıyla yapılan ölçümler ve testlerin genel adıdır. En sık kullanılan yöntemlerden biri saf ses odyometrisidir ve farklı frekans ve şiddette sesler verilerek kişinin duyma eşiği belirlenir. Ayrıca konuşma odyometrisi ve yüksek frekans odyometrisi gibi farklı testlerle işitme kaybının derecesi ve tipi saptanabilir. Sonuçlar, odyogram adı verilen grafik üzerinde gösterilir. Odyometri, işitme sorunlarının tanısı ve uygun tedavi planlamasında temel bir rol oynar.

Odyometrinin işitme bilimindeki yeri nedir?

Odyometriyi, işitme yeteneğinizin ne kadar keskin ve sağlıklı olduğunu anlamak için kullandığımız bir dizi hassas ölçüm olarak düşünebilirsiniz. Bu odyoloji olarak bilinen işitme biliminin kalbidir. Amacımız, sesin farklı perdedeki (yani ne kadar tiz veya pes olduğu) ve farklı şiddetteki (ne kadar yüksek olduğu) seviyelerini nasıl duyduğunuzu sayısal olarak ortaya koymaktır. Tek bir testten ibaret değildir; adeta bir yapbozun parçaları gibi birbirini tamamlayan farklı testlerden oluşur ve her bir test, sesin kulağınızdaki yolculuğunun farklı bir durağını aydınlatır.

Sesin yolculuğu dış kulakta başlar, orta kulaktaki minik kemikçikler aracılığıyla mekanik bir titreşime dönüşür, iç kulakta (koklea) ise elektrik sinyallerine çevrilerek işitme siniri vasıtasıyla beyne ulaşır. Beynimiz bu sinyalleri işleyerek anlamlı seslere, örneğin bir arkadaşınızın sesine veya en sevdiğiniz şarkıya dönüştürür. İşte odyometrik testler bu yolun her bir aşamasını kontrol eder. Bu sayede eğer bir sorun varsa, bunun kaynağının dış kulaktaki basit bir tıkanıklık mı, orta kulaktaki bir basınç sorunu mu, yoksa iç kulaktaki hassas sinir hücreleriyle mi ilgili olduğunu net bir şekilde anlayabiliriz. Bu detaylı analiz, doğru teşhis ve size özel en etkili çözüm yolunu bulmamız için vazgeçilmezdir.

Bu ölçümlerin, özel eğitim almış bir odyolog tarafından, teknolojik olarak gelişmiş ve düzenli olarak kalibrasyonu yapılan cihazlarla yapılması şarttır. Çünkü bu sonuçlarının tüm yaşamınızı etkileyebileceği hassas bir tıbbi değerlendirmedir.

Odyometri testlerinin temel amacı nedir ve işitme sağlığımıza nasıl katkıda bulunur?

Odyometri testlerinin en temel amacı, işitme seviyenizi objektif olarak belirlemektir. Eğer bir işitme kaybı varsa, bu kaybın derecesini (hafif mi, orta mı, yoksa daha mı ileri düzeyde) ve tipini (sorunun hangi bölgeden kaynaklandığını) saptamamızı sağlar. Ancak odyometrinin misyonu burada bitmez. Asıl hedef, bu test sonuçlarından yola çıkarak sizin için en doğru adımı atmaktır. Bu bazen basit bir takip, bazen tıbbi bir tedavi, çoğu zaman ise işitme cihazı gibi rehabilitasyon çözümlerini içerir. Nihai amaç iletişim kurma yeteneğinizi en üst seviyeye taşıyarak sosyal yaşamınızdan kopmamanızı ve hayat kalitenizi artırmaktır.

Unutmayın işitmek sadece sesleri algılamak değil aynı zamanda anlamaktır. Özellikle gürültülü bir restoranda veya aile toplantısında konuşmaları takip etmekte zorlanmak, işitme kaybının en yaygın şikayetlerindendir. Odyometri, bu fonksiyonel zorlukları da ölçerek, kaybın günlük yaşamınıza olan etkisini anlamamızı sağlar. Bu sayede bir işitme cihazına ihtiyacınız varsa, cihazın sadece sesleri yükseltmesi değil aynı zamanda konuşma netliğini de artırması için size özel olarak ayarlanmasına olanak tanır. Kısacası odyometri, işitme sağlığınız için bir teşhis aracı olmanın ötesinde, daha iyi bir yaşam kalitesine giden yol haritanızı çizen bir rehberdir.

Kimler için odyometri testi önerilir ve hangi durumlarda odyometri yapılmalıdır?

Odyometri, belirli bir yaş veya şikayetle sınırlı değildir. Prensip olarak işitmesinden şüphe duyan herkes bu testi yaptırabilir. Ancak bazı durumlar ve gruplar için bu test özellikle önemlidir. İşitme testi yaptırması önerilen başlıca durumlar ve kişiler şunlardır:

• İşitmesinde azalma hissedenler
• Konuşmaları anlamakta güçlük çekenler
• Kulaklarında sürekli çınlama (tinnitus) olanlar
• Baş dönmesi veya denge problemi yaşayanlar
• Sık sık kulak enfeksiyonu geçirenler
• Yüksek gürültüye maruz kalan meslek grupları (inşaat, fabrika, müzik vb.)
• Avcılık veya konser gibi gürültülü hobilere sahip olanlar
• Ailesinde kalıtsal işitme kaybı öyküsü bulunanlar
• İşitme kaybına yol açabilen ilaçları kullananlar
• Daha önceden tanılanmış kulak problemi olanlar (Meniere, otoskleroz gibi)
• Konuşma ve dil gelişiminde gecikme gösteren çocuklar
• Okulda dikkat ve öğrenme sorunları yaşayan çocuklar
•  40  yaş ve üzeri tüm yetişkinler (rutin kontrol amacıyla)
• Doğumdan hemen sonra tüm yenidoğan bebekler

Odyometri testine hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir?

Odyometri testi genellikle özel bir hazırlık gerektirmez. Randevunuza gelirken aç veya tok olmanızın bir önemi yoktur. Sürecin daha rahat ve verimli geçmesi için aklınızda bulundurabileceğiniz birkaç basit ipucu bulunur:

• Randevunuza birkaç dakika erken gelerek ortama alışın.
• Test sırasında mümkün olduğunca rahat ve hareketsiz olmaya çalışın.
• Kullandığınız ilaçlar veya kronik rahatsızlıklarınız varsa bunları hatırlatın.
• Test öncesinde kulağınızı kendiniz temizlemeye çalışmayın.
• Çocuklarda testin bir oyun olduğunu anlatarak kaygısını azaltabilirsiniz.
• Bebeklerin doğal uykusunda test daha kolay yapıldığı için randevuya uykulu gelmesi tercih edilir.

Bir odyometri randevusu sırasında hastaları adım adım neler bekler?

Bir odyometri randevusu, sizi ve işitme dünyanızı anlamaya yönelik, özenle planlanmış bir süreçtir. Sizi bekleyen adımlar genellikle şunlardır.

• Sohbet ve Öykü Alma: İlk olarak sizinle işitme şikayetleriniz, genel sağlık durumunuz ve yaşam tarzınız hakkında konuşuruz. Bu test sonuçlarını doğru yorumlamak için en önemli adımdır.
• Kulak Muayenesi (Otoskopi): Işıklı bir aletle (otoskop) kulak kanalınıza ve zarınıza bakarak testlerin uygulanmasında herhangi bir fiziksel engel (kir, enfeksiyon vb.) olup olmadığını kontrol edilir.. Bu işlem tamamen ağrısızdır.
• Sessiz Kabinde Testler: Dış seslerden yalıtılmış özel bir kabin içinde testler yapılır. Bu en fısıltı düzeyindeki sesleri bile doğru ölçmemiz için gereklidir.
• Kulaklık ile Sesleri Dinleme: Kulağınıza takılan bir kulaklık aracılığıyla farklı tonlarda sesler dinletilir ve bir ses duyduğunuzda size verilen butona basmanız istenir.
• Kelimeleri Tekrar Etme: Bazen de size dinletilen kelimeleri basitçe tekrar etmeniz istenir. Bu sesleri anlama kapasitenizi ölçer.
• Orta Kulak Ölçümü: Kulağınıza yerleştirilen yumuşak bir uç ile orta kulağınızın basıncı ve kulak zarınızın hareketliliği ölçülür. Bu da saniyeler süren basit bir işlemdir.
• Sonuçların Açıklanması: Testler biter bitmez sonuçlar genellikle hazır olur. Odyogram adı verilen işitme grafiğiniz üzerinden tüm bulgular size detaylıca anlatılır ve sorularınız yanıtlanır.

Başlıca odyometri test türleri nelerdir ve odyometri bu testlerle neleri değerlendirir?

Tek bir test, işitme gibi karmaşık bir sistemi değerlendirmek için yeterli olmaz. Bu nedenle ihtiyacınıza göre farklı testlerin bir kombinasyonunu kullanırız. En sık uygulanan başlıca odyometrik test türleri şunlardır:

• Saf Ses Odyometrisi
• Konuşma Odyometrisi
• Timpanometri
• Akustik Refleks Testi
• Otoakustik Emisyon (OAE)
• İşitsel Beyin Sapı Yanıtı (ABR)

Bu testlerin her biri, işitme yolunun farklı bir parçasını değerlendirerek yapbozun bir parçasını tamamlar. Örneğin saf ses ve konuşma testleri sizin aktif katılımınızı gerektirirken (davranışsal testler), diğerleri sizden bir tepki beklemeden tamamen objektif ölçümler yapar. Bu çeşitlilik, özellikle bebekler, çocuklar veya iletişim kurmakta zorlanan yetişkinlerde güvenilir sonuçlar almamızı sağlar.

Çocuklarda odyometri uygulamaları yaşa göre nasıl farklılık gösterir?

Çocukların işitmesini test etmek, onlarla iletişim kurma ve dikkatlerini çekme becerisi gerektiren özel bir sanattır. Test yöntemlerimiz, çocuğun yaşına ve gelişimine göre uyarlanır ve amaç her zaman süreci bir oyuna dönüştürerek doğru sonuçlar elde etmektir.

Farklı yaş grupları için kullandığımız temel yaklaşımlar mevcuttur.

1. 0-6 Ay (Bebekler): Bu dönemde bebeğin tepki vermesini gerektirmeyen OAE ve ABR gibi objektif testler, genellikle bebek uyurken yapılır. Canlı sese tepkisini ölçmek istediğimiz durumda ise işitme testi yöntemlerinden olan BOA tekniği ile değerlendirme yapılır. Bu teknik; bebek annesinin kucağında iken klinisyen tarafından gönderilen seslere gözbebeklerinin büyümesi, sessizken ağlamaya başlaması ya da ağlarken sakinleşmesi gibi davranışsal tepkilerinin incelenmesi esasına dayanır.
2. 6-30 Ay (Küçük Çocuklar): Baş kontrolünü kazanan bebeklerde, sese döndüğünde ışıklı bir oyuncakla ödüllendirildiği Görsel Pekiştireç Odyometrisi (VRA) kullanılır.
3. 30 Ay – 4 Yaş (Okul Öncesi): Bu yaş grubunun favorisi, ses duyduğunda bir kovaya blok atma gibi görevler içeren Oyun Odyometrisi’dir (CPA).
4. 4 Yaş ve Üzeri (Okul Çağı): Artık yetişkinler gibi ses duyduğunda elini kaldırma veya düğmeye basma gibi basit komutları yerine getirebilirler.

Yenidoğan işitme taramasında odyometri neden hayati önem taşır?

Bir bebeğin dünyaya geldikten sonraki süreçten taburculuk gününe kadar yapılması istenen Tarama ABR testi (yenidoğan işitme taraması) onun tüm geleceğini etkileyebilecek hayati bir adımdır. İşitme, konuşma ve dil gelişiminin temelidir. Beynin işitsel öğrenme pencereleri yaşamın ilk yıllarında sonuna kadar açıktır. Eğer doğuştan gelen bir işitme kaybı fark edilmezse bu pencere kapanabilir ve çocuğun dil gelişimi, sosyal becerileri ve akademik başarısı üzerinde kalıcı olumsuz etkiler bırakabilir.

Yenidoğan işitme taramasında kullanılan  T- ABR gibi basit, ağrısız ve hızlı odyometri testleri, bu riski ortadan kaldırmayı hedefler. Amaç olası bir işitme kaybını mümkün olan en erken evrede saptamaktır. Erken teşhis sayesinde, eğer işitme kaybı saptanan veya risk faktörü içeren bir durum varsa ileri tanısal testler ile değerlendirilerek bebeğe 3-6 aylık gibi kritik bir dönemde işitme cihazı gibi gerekli müdahaleler yapılabilir ve özel eğitim programlarına başlanabilir. Bu erken başlangıç, çocuğun sağlıklı işiten akranları ile arasındaki gelişimsel farkı kapatmasına ve potansiyeline ulaşmasına olanak tanır. Bu nedenle doğum sonrası yapılan bu tarama, bir çocuğa verilebilecek en değerli hediyelerden biridir.

Odyometri sonuçları nasıl değerlendirilir: Odyogram grafiği bize ne anlatır?

Tüm odyometrik testlerin sonuçları, odyogram adını verdiğimiz bir grafikte özetlenir. Bu grafik, sizin kişisel işitme haritanızdır ve bir bakışta işitme durumunuz hakkında çok şey anlatır. Bu grafiği yorumlarken, sesin şiddetini gösteren dikey eksene ve sesin perdesini (tizliğini/pesliğini) gösteren yatay eksene bakarız.

Grafik üzerinde gördüğünüz çeşitli semboller, her bir kulağınızın farklı sesleri ne kadar iyi duyduğunu gösterir. Bazı temel semboller şunlardır.

Kırmızı “O”: Sağ kulak hava yolu işitmesi

Mavi “X”: Sol kulak hava yolu işitmesi

“<” veya “>”: Sağ ve sol kulak Kemik yolu işitmesi

Bu haritayı okuyarak işitme kaybınızın derecesini (hafif, orta, ileri, çok ileri) ve tipini (iletken, sensörinöral veya mikst) belirleriz. Örneğin grafikteki işaretler sadece yüksek frekanslı (tiz) sesler bölgesinde aşağı düşmüşse, bu genellikle yaşa bağlı veya gürültüye bağlı bir kaybın işaretidir. Eğer hem tiz hem pes seslerde genel bir düşüş varsa, farklı bir durumu düşündürür. Bu detaylı analiz, sizin için en doğru çözüm yolunu belirlememizin temelini oluşturur.

Odyometri hangi işitme kaybı türlerinin ve diğer işitsel durumların tanısında rol oynar?

Odyometri, tanısal yelpazesi oldukça geniş, güçlü bir araçtır. Basit bir kulak enfeksiyonundan karmaşık nörolojik durumlara kadar birçok farklı durumun aydınlatılmasına yardımcı olur. Odyometrik değerlendirme ile tanı veya takibine yardımcı olduğumuz başlıca durumlar şunlardır:

• İletim tipi işitme kaybı
• Sensörinöral (iç kulak/sinir tipi) işitme kaybı
• Mikst (karışık) tip işitme kaybı
• Presbiakuzi (yaşa bağlı işitme kaybı)
• Gürültüye bağlı işitme kaybı
• Ani işitme kaybı
• Orta kulakta sıvı birikimi (efüzyonlu otitis media)
• Otoskleroz (orta kulak kireçlenmesi)
• Meniere hastalığı
• Akustik nöroma (işitme siniri tümörü)
• İşitsel nöropati spektrum bozukluğu
• Tinnitus (kulak çınlaması) ile ilişkili kayıplar
• Baş dönmesi ile ilişkili işitsel sorunlar

Odyometri sonucunda işitme kaybı tespit edilirse hangi tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri gündeme gelir?

İşitme kaybı teşhisi konulması, bir son değil daha net duymaya ve hayata daha güçlü bağlanmaya yönelik bir başlangıçtır. Çözüm yolu, tamamen sizin kaybınızın özelliklerine ve yaşam tarzınıza göre kişiselleştirilir.

Gündeme gelebilecek başlıca tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri:

• Tıbbi veya cerrahi müdahale (KBB doktoru tarafından)
• İşitme cihazları
• Koklear implantlar (biyonik kulak)
• Kemik yolu implant sistemleri
• İşitsel rehabilitasyon ve danışmanlık
• İletişim stratejileri eğitimi
• Yardımcı dinleme cihazları (telefon, TV vb. için)
• Tinnitus (çınlama) yönetimi programları

İşitme sağlığının korunması ve geliştirilmesinde odyometri ve odyologların önemi nedir?

Bir odyolog olarak rolümüz, teknolojik cihazlarla test yapmanın çok ötesindedir. Odyometriyi bir araç olarak kullanarak, işitme sağlığınızı korumak, iyileştirmek ve yaşam kalitenizi artırmak için sizinle bir yol arkadaşlığı yaparız. Bu süreç erken teşhisin kritik önemini vurgulamakla başlar. Özellikle çocuklarda, zamanında yapılan bir müdahale her şeyi değiştirebilir.

Doğru teşhis koyarak, sizin için en uygun ve kişiselleştirilmiş çözümü buluruz. Bu bazen bir işitme cihazı, bazen de basit bir danışmanlık olabilir. Aynı zamanda, gürültünün zararları gibi konularda toplumu bilinçlendirerek, önlenebilir işitme kayıplarının önüne geçmek için aktif bir rol oynarız. İşitme kaybının getirebileceği sosyal ve psikolojik zorlukların farkındayız ve bu süreçte size ve ailenize destek oluruz. Çünkü iyi işitmek, sosyal, duygusal ve mesleki yaşamda tam potansiyelinize ulaşmanız için temel bir gerekliliktir. İşitmenizle ilgili herhangi bir endişenizde, bir odyoloğa başvurmak daha kaliteli bir yaşama atacağınız en önemli adımdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Odyometri testinde hangi işitme sorunları tespit edilebilir?

Odyometri ile işitme kaybının derecesi, tipi ve hangi frekanslarda ortaya çıktığı belirlenir. İletim tipi, sensörinöral veya karma işitme kaybı tanısı bu test sayesinde konulabilir.

Odyometri testi çocuklarda nasıl uygulanır?

Çocuklarda odyometri oyun veya görsel uyaranlarla desteklenir. İşbirliği yaşı küçük olan çocuklarda objektif testler tercih edilir. Böylece işitme kaybı erken dönemde tespit edilebilir.

Odyometri testi kulak çınlamasında nasıl yardımcı olur?

Tinnitus yaşayan kişilerde odyometri ile işitme kaybının varlığı ve derecesi belirlenebilir. Bu test, çınlamanın nedenini anlamada ve uygun tedavi planlamasında önemli bir adımdır.

Odyometri testinin sonuçları nasıl yorumlanır?

Testte elde edilen odyogram grafiği işitme seviyelerini frekansa spesifik olarak desibel cinsinden gösterir. Eğrinin düşüklüğü işitme kaybının şiddetini ve frekans dağılımını ortaya koyar, buna göre tedavi planı yapılır.

Odyometri testi ne kadar sürer ve hasta için zor mudur?

Genellikle 15–30 dakika sürer ve ağrısızdır. Hastadan yalnızca duyduğu seslere yanıt vermesi istenir. Rahat ve güvenli bir testtir, günlük yaşamı etkilemez.

Odyometri işitme cihazı ihtiyacını nasıl belirler?

Test, işitme kaybının derecesini ve hangi frekanslarda desteğe ihtiyaç olduğunu gösterir. Bu veriler uygun işitme cihazı seçimi ve ayarlanmasında yol gösterici olur.

Odyometri testi hangi meslek grupları için düzenli yapılmalıdır?

Yüksek sese maruz kalan işçiler, müzisyenler ve pilotlar gibi meslek gruplarında odyometri düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Bu, işitme kaybını erken fark etmek için önemlidir.

Odyometri testi yaşlılarda neden önemlidir?

Yaşla birlikte gelişen presbiakuzi erken dönemde fark edilmeyebilir. Odyometri testi, yaşlı bireylerde işitme kaybını tespit ederek yaşam kalitesini ve sosyal iletişimi artırmaya yardımcı olur.

Odyometri testi ile denge bozuklukları arasında bir ilişki kurulabilir mi?

Her ne kadar odyometri doğrudan dengeyi ölçmese de, işitme kaybının türü iç kulak fonksiyonları hakkında ipuçları verir. Bu sayede bazı denge sorunlarının kaynağı anlaşılabilir.

Odyometri testi ne sıklıkla yapılmalıdır?

İşitme problemi olan kişilerde doktorun önerisine göre yapılır. Risk grubunda olmayan sağlıklı bireylerde ise 40 yaşından sonra 2–3 yılda bir odyometri testi önerilir.

Dr. Ody. Emel Uğur

Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.