Barbekü Manevrası

BBQ manevrası, horizontal (yatay) semisirküler kanal benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kullanılan özel bir baş pozisyonlama yöntemidir. Kristallerin doğru konuma yönlendirilmesi amaçlanır. Hasta uzman odyolog tarafından 360 derece veya 270 derece olacak şekilde çevrilerek pozisyonlanır. Evde uygulanması gereklidir. Tek seansta belirgin rahatlama sağlayabilir ve yaşam kalitesini hızla artırır.

Kullanım Alanı	Lateral (yatay) semisirküler kanallı benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)
Temel Amaç	Lateral kanalda bulunan otolitlerin utrikula yönlendirilmesi, Vertigo ataklarının azaltılması
Etkinlik	Lateral kanallı BPPV’de yüksek başarı oranı, Genellikle ilk uygulamada belirgin rahatlama
Yan Etkiler	Kısa süreli baş dönmesi, Bulantı, Geçici dengesizlik
Uygulama Sıklığı	Gerektiğinde tekrarlanabilir, Sonrasında kısa süreli dinlenme önerilir

Doktor Odyolog Emel Uğur

Dr. Odyolog Emel Uğur 1982 Çanakkale doğumludur. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 15 yıllık görev süresi boyunca ağırlıklı olarak Pediatrik Odyoloji ( Bebek ve Çocuklarda İşitme kayıpları), Otolojik hastalıklar (Kulak hastalıkları ve İşitme Sağlığı), ve Vestibüler Sistem Hastalıkları ( Baş Dönmesi ve Dengesizlik) üzerine çalıştı. 2015 yılında Acıbadem Sağlık Grubu bünyesine katıldı.

Hakkımda

Yazı İçeriği

BPPV Nedir?

İyi Huylu Pozisyonel Vertigo (BPPV) baş dönmesi ve dengesizlik ile ilgilidir. Bu durum genellikle iç kulaktaki küçük kalsiyum kristallerinin anormal hareketiyle başlar. Kristaller normalde denge duyusunda kritik bir rol oynayan utrikül bölgesinden ayrılıp yarım daire kanallarına geçtiğinde problemler ortaya çıkar. Bu kanallar başın hareketlerini algılayarak beyne pozisyon bilgisi gönderir. Kristaller bu kanallarda sıkıştığında beyne yanlış sinyaller gönderilir ve bu da vertigo hissini tetikler.

BPPV belirtileri şu durumlar altında ortaya çıkabilir:

Yatakta hızla dönme
Başını geriye yatırma
Öne eğilme

Bu hareketler sırasında vertigo nöbetleri genellikle kısa sürer. Nöbetler bir dakikadan az devam edebilir ancak bu süreç içinde oryantasyon kaybı ve mide bulantısı gibi belirtiler yaşanabilir. BPPV’nin bu belirtileri günlük aktiviteler üzerinde ciddi etkiler yaratabilir ve kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Özellikle sabahları yataktan kalkarken bu semptomlar daha belirgin hale gelebilir.

Barbekü Manevrası Nedir?

Barbekü manevrası, yatay kanal benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kullanılan etkili bir baş ve vücut hareketleri serisidir. Bu yöntemde hasta, sırt üstü yatar pozisyondayken başı belirli aralıklarla aynı yöne çevrilerek tam tur döndürülür; böylece iç kulakta yerinden oynamış kristaller (otolitler) doğru kanala yönlendirilir. “Barbekü” adı, hastanın eksen etrafında döndürülmesini ifade eder. Manevra, vertigo şikâyetlerinin hızla azalmasını sağlayabilir ve uzman gözetiminde yapılmalıdır.

Barbekü Manevrası Nasıl Yapılır?

Barbekü Manevrası tekniği Horizontal kanal BPPV varyantına bağlı değişir. Bu nedenle asla evde uygulanması uygun değildir.

Barbekü Manevrasının Riskleri Var Mı?

Barbekü Manevrasının bazı yan etkileri vardır bu nedenle uygulanmadan önce dikkate alınmalıdır. Tedavi sürecinde hastalar genellikle baş dönmesi yaşarlar; bu kristallerin yeniden yerleştirilmesi sırasında normaldir. Baş dönmesi genellikle birkaç saniye sürer ve her tekrarlandığında semptomların şiddeti azalır. İlk 48 saat içinde hastalar dengesizlik ve hafif rahatsızlık hissedebilir. Bu geçici bir durumdur ve genellikle tedavinin etkisiyle azalır. Ancak nadiren:

Mide bulantısı
Kısa süreli denge kaybı

gibi yan etkiler görülebilir. Bu yan etkiler geçicidir ve tedaviye devam edildiğinde azalma eğilimindedir. Tedavi sonrası baş dönmesi belirtileri tamamen ortadan kalkar.

7/24 WhatsApp İçin Tıklayın!

*En iyi şekilde geri dönüş yapabilmemiz için tüm alanları doldurmanızı öneririz.

Barbekü Manevrası Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Barbekü Manevrası sonrasında hastaların bazı önlemler alınması önerilir. İlk olarak başınızı özellikle tedavi edilen tarafınıza doğru ani hareketlerden sakının. Bu tür hareketler kulağınızdaki kristallerin yeniden yer değiştirmesine yol açabilir ve semptomların tekrarlanmasına sebep olabilir. Tedavi sonrası dönemde başınızı yavaşça ve kontrollü bir şekilde hareket ettirmeye özen gösterin.

Tedaviyi takip eden ilk hafta içinde baş dönmesine neden olan pozisyonları deneyin.
Bu sırada güvenli bir ortamda olmanız önemlidir; böylece düşme riski en aza indirgenir.

Barbekü Manevrası başarılı sonuçlar sunsa da BBPV’nin tekrarlama ihtimali bulunur. Tedavinin ardından aylar ve ya yıllar sonra bile olsa bu durum tekrarlayabilir. Bu manevra tekniğiyle değil, BPPV’nin doğası ve utriküler dejenerasyon ile ilgilidir. Tedavi genellikle birkaç seans içerisinde olumlu sonuçlar doğururken bazı durumlarda ek tedavilere veya alternatif yöntemlere ihtiyaç duyulabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Barbekü Manevrası’nın horizontal kanal BPPV tedavisindeki tipik başarı oranı nedir ve bu oran hangi faktörlere bağlı olarak değişebilir?

Barbekü Manevrası (Lempert Manevrası olarak da bilinir), horizontal kanal BPPV tedavisinde oldukça yüksek başarı oranlarına sahip bir yöntemdir. Yapılan çeşitli klinik çalışmalara göre, bu manevranın başarı oranı genellikle %70 ile %90 arasında değişmektedir. Başarı oranı, hastanın manevraya ne kadar doğru uyum sağladığı, BPPV’nin altta yatan nedeni (idyopatik veya travma sonrası gibi), kristallerin kanal içindeki tam konumu ve manevrayı uygulayan sağlık profesyonelinin deneyimi gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı durumlarda, tam iyileşme için manevranın birden fazla kez tekrarlanması gerekebilir.

Horizontal kanal BPPV için Barbekü Manevrası dışında yaygın olarak kullanılan ve etkinliği kanıtlanmış başka tedavi manevraları nelerdir?

Horizontal kanal BPPV (HK-BPPV) tedavisinde Barbekü Manevrası etkili bir yöntem olmakla birlikte, alternatif olarak Gufoni Manevrası (veya Appiani Manevrası) da sıkça kullanılır ve etkinliği kanıtlanmıştır. Gufoni Manevrası, özellikle HK-BPPV’nin jeotropik (kristallerin ampullaya yakın olduğu) ve apogeotropik (kristallerin ampulladan uzak olduğu) formlarına göre modifiye edilebilir ve daha az baş hareketi gerektirdiği için bazı hastalar tarafından daha iyi tolere edilebilir. Ayrıca, Zorunlu Uzun Süreli Pozisyonlama (Forced Prolonged Positioning) ve Vannucchi-Asprella manevrası gibi daha az bilinen ancak bazı durumlarda tercih edilebilen başka teknikler de bulunmaktadır.

Barbekü Manevrası’nın uygulanmasının sakıncalı olduğu durumlar veya vertigo şikayeti olan hangi hasta grupları için bu manevra önerilmez?

Barbekü Manevrası genellikle güvenli kabul edilse de, bazı durumlarda uygulanması sakıncalı olabilir veya özel önlemler gerektirebilir. Özellikle ciddi boyun ve omurga sorunları (ileri derecede spondiloz, romatoid artrit, servikal disk hernisi), kontrolsüz hipertansiyon, karotis arter darlığı, ileri evre kalp yetmezliği veya retina dekolmanı riski olan hastalarda dikkatli olunmalıdır. Ayrıca, hastanın manevra sırasında gereken pozisyonları tolere edemeyeceği durumlar (aşırı obezite, şiddetli anksiyete veya solunum sıkıntısı gibi) veya akut inme şüphesi gibi durumlarda bu manevra genellikle önerilmez. Her hasta, manevra öncesinde detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Bir hastaya Barbekü Manevrası uygulanmadan önce horizontal kanal BPPV teşhisini kesinleştirmek için hangi spesifik odyolojik ve vestibüler testler yapılır?

Barbekü Manevrası uygulanmadan önce horizontal kanal BPPV teşhisinin doğru konulması kritik öneme sahiptir. Bunun için en yaygın kullanılan test “Supine Roll Test” (Supin Baş Çevirme Testi) veya “McClure-Pagnini Testi” olarak da bilinen yöntemdir. Bu test sırasında hasta sırtüstü yatarken başı hızla sağa ve sola çevrilir ve ortaya çıkan nistagmusun (göz titremesi) yönü ve süresi gözlemlenir. Horizontal kanala özgü, genellikle horizontal yönde olan nistagmusun varlığı ve karakteristiği (jeotropik veya apogeotropik) tanıyı destekler. Ayrıca, diğer vestibüler patolojileri dışlamak amacıyla Dix-Hallpike testi (posterior kanal BPPV için) ve gerekirse videonistagmografi (VNG) gibi daha kapsamlı vestibüler değerlendirmeler yapılabilir.

Barbekü Manevrası sonrası BPPV’nin tekrarlama olasılığını uzun vadede azaltmaya yardımcı olabilecek özel egzersiz programları veya yaşam tarzı düzenlemeleri var mıdır?

Barbekü Manevrası sonrası BPPV’nin tekrarlama riski bulunmakla birlikte, bunu azaltmaya yönelik kesin kanıtlanmış özel egzersiz programları sınırlıdır. Ancak, genel vestibüler rehabilitasyon egzersizleri ve Brandt-Daroff egzersizleri gibi bazı denge egzersizlerinin, beyne vestibüler uyaranlara adaptasyonu artırarak ve dengeyi güçlendirerek dolaylı yoldan fayda sağlayabileceği düşünülmektedir. Yaşam tarzı düzenlemeleri olarak ise yeterli D vitamini alımına dikkat edilmesi, ani ve hızlı baş hareketlerinden kaçınılması, özellikle sabah yataktan kalkarken yavaş hareket edilmesi ve uyku pozisyonuna dikkat edilmesi (etkilenen kulak üzerine uzun süre yatmamak) gibi genel öneriler, nüks riskini azaltmada yardımcı olabilir.