Strese Bağlı Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Strese bağlı vertigo, yoğun psikolojik baskı ve kaygı durumlarında ortaya çıkan baş dönmesi tablosudur. Bu tür vertigo genellikle tansiyon değişiklikleri, kas gerginliği ve hiperventilasyon ile tetiklenir. Hastalarda ani dengesizlik ve baş dönmesi şikayetleri gelişir.

Belirtiler arasında baş dönmesinin yanı sıra kulak çınlaması, bulanık görme, baş ağrısı ve mide bulantısı yer alabilir. Semptomlar genellikle stresli olayların ardından artış gösterir ve geçici olma eğilimindedir.

Tanıda fiziksel nedenlerin dışlanması önemlidir. Strese bağlı vertigonun teşhisi çoğunlukla öykü ve psikolojik değerlendirme ile yapılır. Bu süreçte diğer vestibüler hastalıklarla ayırıcı tanı yapılmalıdır.

Tedavi yaklaşımı stres yönetimi, psikoterapi ve gerekirse ilaç desteğini içerir. Düzenli egzersiz, nefes teknikleri ve uyku düzeni de stres kaynaklı vertigo ataklarının azalmasına yardımcı olur.

Stres Vestibüler Sistemi Nasıl Etkiler?

Stres, vücutta çeşitli fizyolojik değişimlere   yol açmakla birlikte vestibüler sistemi de olumsuz yönde  etkileyebilir. Kortizol ve diğer stres hormonlarının salınımı dengeyi korumaktan sorumlu iç kulak yapılarının işlevini etkileyebilir.. Bu bozulmalar özellikle kronik stresle birleştiğinde baş dönmesi ve dizziness (dengesizlik hali) gibi sorunların ortaya çıkmasına zemin hazırlar.

Stresin vestibüler sistemi nasıl etkilediği birkaç temel mekanizmayla açıklanabilir:

• Sinir Sisteminin Sinyalizasyonunda ki Bozulmalar: Yüksek kortizol seviyeleri  iç kulak yapılarını olumsuz etkileyerek sinir sinyallerinin iletimini engeller.   Bu durum vestibüler sistem ile merkezi sinir sistemi arasındaki iletişimi zayıflatarak kişinin vücut pozisyonunu doğru algılamasını zorlaştırır. Bunun sonucunda vestibüler algının bozulması ile birlikte kişi dizziness, baş dönmesi problemleri yaşar. Ayrıca ışığa, sese hassasiyet, kafada dolgunluk hissi ve baş ağrısı ortaya çıkabilir.
• Kan Dolaşımındaki Değişiklikler: Kortizol kan basıncını artırarak iç kulağa giden kan akışını olumsuz etkiler. İç kulağa yeterli miktarda kan ulaşmadığında bu bölgedeki denge organları düzgün çalışamaz. Bu da dengesizlik hissi ve baş dönmesine yol açabilir.
• İç Kulak Sıvılarının Etkilenmesi: Kronik stres iç kulaktaki  endolenf ve perilenf sıvılarının miktarını bozabilir. İç kulaktaki endolenf miktarının artması ile karakterize edilen Hidrops ve Meniere hastalığı gibi durumlar stres altında daha da kötüleşir. Denge durumunu  algılama ve dengeyi koruma yetisini zayıflatır.
• Sinir Sisteminin Hassasiyeti: Uzun süreli stres sinir sistemini aşırı hassas hale getirir. Bu durum kişiyi  Baş dönmesine karşı daha duyarlı hale getirir. Vestibüler sistem bu durumda işlev bozukluğuna daha açık hale gelir ve kalıcı denge problemleri ve sürekli algısal postural istikrarsızlık (PPPD) ortaya çıkabilir.

Sadece Stres Vertigoya Neden Olabilir mi Yoksa Başka Etkenler de Var mı?

Stres vertigo semptomlarını artırabilir ancak genellikle tek başına neden olmaz. Stres hormonları kortizol ve adrenalin seviyelerini yükselterek vestibüler sistemi etkileyebilir. Bu durum özellikle iç kulakta var olan bazı rahatsızlıkları ağırlaştırabilir ve belirtileri şiddetlendirebilir. Ayrıca stresin neden olduğu hiperventilasyon beyne giden kan akışını azaltarak vertigo semptomlarını tetikleyebilir. Stresin dolaylı etkileri mevcut iç kulak sorunlarının daha da kötüleşmesine yol açabilir.

Stresi tetikleyen altta yatan iç kulak sorunları arasında şunlar bulunabilir:

• Meniere hastalığı
• Vestibüler migren
• İyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)(Kristal Kayması)

Bunların yanı sıra stres kan CO2 seviyelerini değiştirerek baş dönmesine katkıda bulunabilir. Dolayısıyla stres vertigonun birincil nedeni olmaktan çok var olan durumları ağırlaştıran bir faktör olarak kabul edilir.

Strese Bağlı Vertigonun En Yaygın Belirtileri Nelerdir?

Strese bağlı vertigo başlı başına bir belirtidir. Bununla birlikte ana tetikleyici stes düzeyidir. Eşlik eden semptomlar nedeniyle bireyin yaşam kalitesini bozar, işgücü kaybına yol açabilir., bireyin stress düzeyinin ve kaygısını arttırabilir. Dolayısıyla bir döngü söz konusudur. Semptomlar birbirini tetikler, kişinin şikayetleri artar ve durum stresin daha da artmasına neden olabilir. Sonuç olarak; bu belirtiler nedeniyle günlük yaşamında ciddi zorluklar yaşayabilir. Ortaya çıkanbelirtiler hem fiziksel hem de algısal olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve kişinin denge sistemini doğrudan etkileyebilir. Semptomlar zamanla artabilir ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.

• Dengesizlik Hissi: Kişi sabit dururken bile dengesizlik veya sersemlik hissedebilir.
• Baş dönmesi (gerçek vertigo): Çevre ya da kendisi dönüyormuş gibi algılayabilir.
• Bulantı ve kusma: Dengesizlik ve baş dönmesine bağlı mide bulantısına hatta kusmaya neden olabilir.
• Denge sorunları: Dengeyi sağlamakta zorlanabilir bu da yürümeyi güçleştirir.
• Baş ağrıları ve terleme: Baş ağrısına çeşitli auralar eşli edebilir. Göz yorgunluğu, odaklanma güçlüğü gibi zorlayıcı semptomlar terlemeyi de tetikleyebilir.
• Görme bozuklukları: Bulanık görme, göz yorgunluğu, odaklanma güçlüğü gibi semptomlar ile karakterizedir.
• Kulak çınlaması: Genellikle yüksek frekans (tiz) bir karaktere sahiptir. Kısa sürelidir. İstirahatle gerilemesi beklenir.

Anksiyete ve Panik Ataklar Vertigoya Nasıl Katkıda Bulunur?

Anksiyete ve panik ataklar vertigo semptomlarını şiddetlendiren önemli faktörler arasında yer alır. Bununla birlikte baş dönmesi ve dengesizlik ile karakterize durumlar da tek başına anksiyeteyi tetikleyebilecek durumlardır. Kişinin denge kontrolünün olmaması, etrafının şiddetli bir şekilde dönmesi, sadece anlık bir konu değildir. Baş dönmesi ve denge bozuklukları özellikle iç kulak kaynaklı durumlar çok şiddetli olabilir. Dolayısıyla kişi ve çevresindekileri korkutur, endişelendirir. Ayrıca tekrar etme olasılığı dikkate alındığında; her an tekrar edecekmiş hissi hiç de hoş bir durum değildir. BU durum bile tek başına anksiyeteyi tetikleyerek döngüyü başlatabilir.

Ayrıca anksiyete atağı sırasında kişinin nefesi hızlanır ve yüzeysel hale gelir bu da hiperventilasyon olarak bilinen bir duruma yol açar. Hiperventilasyon kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerinde bir dengesizliğe neden olur ve bu dengesizlik beyine giden kan akışını etkileyerek vestibüler sistemde bozulmalara yol açar .Hiperventilasyon aynı zamanda vücudun kan pH dengesini de etkiler ve nörolojik işlevlerde bozulmalara neden olabilir. Bu da baş dönmesinin daha da kötüleşmesine yol açar. Anksiyete ne kadar yoğunlaşırsa baş dönmesi ve vertigo belirtilerinin şiddeti de o kadar artar.

Böylece bu kez döndü diğer kanaldan (anksiyete kanalından) tetiklenebilir, başlatılabilir.

Vestibüler sistemdeki bu bozulmalar baş dönmesi sersemlik ve oryantasyon kaybı gibi vertigo ve dengesizlik benzeri hislere neden olur. Aynı zamanda vücutta “savaş ya da kaç” tepkisini tetikleyerek anksiyeteyi daha da artırır ve bu da baş dönmesi şikayetlerini şiddetlendirir. Böylece anksiyete ile vertigo arasında bir kısır döngü oluşur. BU nedenle baş dönmesi ve dengesizlik durumlarında çok detaylı ve iyi analiz yapılması, döngünün kırılabilmesi için ana tetikleyicinin tespit edilmesi  gereklidir. Aksi durumda bu döngü devam eder.

Strese Bağlı Kas Gerginliği ile Vertigo Arasında Bir Bağlantı Var mı?

Stres kaynaklı kas gerginliği özellikle boyun ve omuz bölgesinde meydana gelir ve bu durum vertigo ile yakından ilişkilidir. Kaslardaki bu gerginlik beynin vestibüler sistemle olan iletişimini etkileyerek baş dönmesi dengesizlik gibi semptomlara neden olabilir. Servikal vertigo adı verilen bu durum boyundaki sıkı kasların sinir sinyallerini ve kan akışını bozmasıyla ortaya çıkar.

Bu etkileşim vestibüler sistemin dengeyi korumadaki rolünü olumsuz etkiler. Ayrıca kaslardaki gerginlik vücudun propriosepsiyonunu yani uzaydaki konumunu algılama yetisini de bozabilir. Boyun ve omuz kaslarındaki bu gerginlik kan damarlarını sıkıştırarak beyne ve iç kulağa giden kan akışını azaltır. Sonuç olarak vertigo semptomları daha da şiddetlenebilir ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Ek olarak stres hormonlarının salınımı da vestibüler sistemi hassas hale getirir. Bu durum baş dönmesi ve dengesizlik gibi belirtilerin daha kolay tetiklenmesine neden olur. Stres ile vertigo arasındaki bu döngü semptomların zamanla daha da kötüleşmesine yol açabilir. Vertigo yaşamak stres ve anksiyete seviyesini artırır ve bu da kasları daha fazla gererek durumu daha karmaşık hale getirir.

Dr. Ody. Emel Uğur

Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.