v-HİT

v-HİT (video Head Impulse Test), iç kulaktaki denge organlarının hızlı baş hareketlerine verdiği yanıtı değerlendiren modern bir testtir. Vestibüler sistemin işlevini ölçerek baş dönmesi ve denge bozukluğu nedenlerini araştırır. 

Testte hastaya özel bir gözlük takılır ve baş ani şekilde çevrilirken göz hareketleri yüksek hızda kaydedilir. Normal koşullarda baş bir yöne çevrildiğinde gözler başın zıd yönünde hareket ederek görüntünün sabit kalmasını sağlar. Patolojik durumlarda bu refleks zayıflar. Dışarıdan çıplak gözle görülemeyen, ölçülemeyen bu küçük ama etkili refleksin sağlığı ve varsa patolojik bir durum bu durumun etkisi ve kökeni hakkında önemli klinik bilgiler sağlar. İşlem kısa ve rahatsızlık vermez. v-HİT, klasik testlere göre daha hızlı ve objektif sonuçlar verir. Özellikle vestibüler nörit, Ménière hastalığı gibi durumların tanısında kullanılır. Erken tanı sayesinde etkili tedavi planlaması yapılabilir.

v-HIT, vestibüler uyarım esnasında oluşan Vestibulo-oküler refleksi (VOR) ölçerek vestibüler sistemin işlevini değerlendiren ileri bir tanı yöntemidir. Test esnasında, hasta bir hedefe fikse olur ve klinisyen hastanın başını beklenmedik küçük amplitüd, zamanlama, yüksek hız, yüksek ivme hareketleriyle döndürür. Bu hastanın baş hareketini telafi etmek için gerçekleştirdiği göz hareketleri kayıt altına alınır ve analiz edilir.

Bu test özellikle vestibüler nörit gibi periferik nedenleri merkezi sinir sistemi kaynaklı bozukluklardan ayırmada kritik bir rol oynar. Tüm yarım daire kanallarını inceleyebilmesi yüksek frekanslı hareketlerde fonksiyon kaybını tespit edebilmesi ve gizli sakkadları veya açık sakkadları belirleme yeteneğiyle v-HIT vestibüler sistem değerlendirmelerinde güvenilir bir araçtır. Hasta konforunu gözeten hızlı ve etkili bir yöntem olan vHIT doğru tanıya ulaşmada hekimlere önemli bir rehberlik sağlar.

V-HIT Testi Nedir?

V-HIT (Video Head Impulse Test), iç kulakta yer alan denge organlarının (yarım daire kanalları) fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılan ileri bir testtir. Bu testte, hastanın başı ani ve küçük hareketlerle çevrilirken göz hareketleri yüksek hızlı kamera sistemiyle kaydedilir. Amaç, vestibülo-oküler refleksin (VOR) etkinliğini ölçerek denge sistemindeki bozuklukları saptamaktır. V-HIT, özellikle periferik vestibüler sistem hastalıklarının tanısında hızlı, non-invaziv ve hassas bir yöntem olarak tercih edilir.

v-HIT’in kökleri 1988 yılında Halmagyi ve Curthoys’un tanımladığı baş hareket testine (HIT) dayanır. HIT periferik vestibüler fonksiyon bozukluklarını tespit etmek için düzeltici göz hareketlerini gözlemleme esasına dayanıyordu. Ancak geleneksel HIT yalnızca açıkça görülebilen sakkadları tespit edebiliyor ve saklı (covert) sakkadları gözden kaçırıyordu.

Teknolojideki ilerlemeler yüksek hızlı video sistemleri kullanılarak vHIT’in geliştirilmesini sağladı. Bu sistemler hem açık hem de saklı sakkadları tespit ederek VOR’nin daha hassas bir şekilde değerlendirilmesini mümkün kıldı. Barany Derneği’nin 2004 yılında yayımladığı ilk v-HIT raporu vestibüler değerlendirmelerde önemli bir dönüm noktasıdır.

Günümüzde v-HIT invaziv olmayan yapısı her altı yarım daire kanalını değerlendirme yeteneği ve klinik doğruluğu ile geniş bir kabul görmüştür. Gelişmiş cihazlar VOR kazancını ölçme konusundaki güvenilirliği artırarak v-HIT’i vestibüler sistem değerlendirmelerinde vazgeçilmez bir araç haline getirmiştir.

v-HIT Nasıl Uygulanır?

v-HIT vestibüler sistemin fonksiyonel değerlendirilmesi için dikkatle uygulanan bir testtir. İşlem özel ekipman ve belirli uygulama adımlarını gerektirir. Hastanın rahat bir pozisyonda oturması sağlanır ve baş hareketlerini ve göz tepkilerini eşzamanlı olarak ölçmek için yüksek hızlı kameralar ve hareket sensörleriyle donatılmış özel gözlükler takılır. Doğru ölçüm için gözlükler sıkıca yerleştirilir ve kalibrasyon yapılır. Bu aşamada hastanın sabit bir hedefe odaklanması istenir.

Test sırasında uygulayıcı başı küçük genlikli (10°-20°) ve ani hareketlerle pasif olarak hareket ettirir. Bu hareketler öngörülemez şekilde yapılır böylece hastanın istemli göz hareketleriyle testi etkilemesi engellenir. Baş hareketlerinin yönü ve zamanı farklı yarım daire kanallarını değerlendirecek şekilde ayarlanır. Kullanılan ekipmanlara özgün olarak, test tekniklerinde bir kaç küçük uygulama farklılıkları vardır. Hangi ekipman kullanılıyor olursa olsun daima baş hareketlerine yanıt olarak oluşan göz hareketleri kaydedilir. Elde edilen verilerden  VOR kazancı hesaplanır. Normal bir kazanç değeri yaklaşık 1,0’dır; yani başın hareketi gözler tarafından birebir telafi edilir. Bazı durumlarda kazanç düşebilir ve/veya düzeltici sakkadların varlığı vestibüler disfonksiyonun işareti olabilir. Test süresi genellikle 5-10 dakika olup invaziv olmaması nedeniyle hasta tarafından iyi tolere edilir. Ekipmanın hafif tasarımı ve testin hızlı uygulanabilirliği hasta konforunu artırır ve güvenilir sonuçlar sağlar.

v-HIT Hangi Durumları Teşhis Edebilir?

Vestibüler Nörit: Vestibüler nörit akut başlangıçlı şiddetli baş dönmesi ile seyreden vestibüler sinirin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. v-HIT etkilenen yarım daire kanallarında azalmış VOR kazancı ve düzeltici sakkadları belirleyerek bu hastalığın teşhisinde kritik bir rol oynar. Kalorik ve rotasyonel testlere kıyasla daha hızlı ve pratik olması özellikle erken tanıda büyük avantaj sağlar.

Ménière Hastalığı: Ménière hastalığı, işitme kaybı, baş dönmesi, kulak çınlaması ve kulakta dolgunluk hissi ile karakterizedir. v-HIT, özellikle hastalığın ilerlemiş evrelerinde yarım daire kanallarındaki fonksiyon bozukluklarını tespit edebilir. Bununla birlikte Ménière hastalığındaki v-HIT bulguları diğer vestibüler testlerle desteklenmelidir çünkü hastalığın dinamik seyrine bağlı olarak vHIT’in duyarlılığı değişebilir.

Bilateral Vestibülopati: Bilateral vestibülopati her iki kulaktaki vestibüler fonksiyonun kaybıyla karakterizedir ve genellikle dengesizlik ve görsel stabilite sorunlarına yol açar. vHIT altı yarım daire kanalını değerlendirme kapasitesi sayesinde her iki tarafta azalmış VOR kazancını ve düzeltici sakkadları ortaya koyarak bu durumun teşhisinde oldukça etkili bir araçtır.

Periferal ve Santral Ayırım: Periferal vestibüler bozukluklar genellikle azalmış VOR kazancı ile birlikteyken santral nedenli baş dönmesinde v-HIT bulguları genellikle normaldir. Bu özellik santral ve periferal kaynaklı baş dönmesini ayırt etmede v-HIT’i vazgeçilmez bir yöntem haline getirir.

v-HIT Neden Geleneksel Vestibüler Testlere Tercih Edilir?

Vestibüler sistemin işlevini değerlendirmek amacıyla kullanılan çeşitli testler arasında v-HIT sağladığı önemli avantajlarla öne çıkmaktadır. Kalorik test ve rotasyonel sandalye testi gibi geleneksel yöntemlerle karşılaştırıldığında vHIT hem tanısal doğruluk hem de hasta konforu açısından dikkat çekici üstünlükler sunar.

• Tüm Yarım Daire Kanallarının Değerlendirilmesi:

Kalorik test ve rotasyonel sandalye testleri sadece horizontal yarım daire kanallarını değerlendirirken, vHIT her iki kulaktaki tüm yarım daire kanallarını kapsamlı bir şekilde inceleme imkanı sunar. Bu özellik özellikle vertikal kanallarda meydana gelen disfonksiyonların tespitinde kritik bir öneme sahiptir. Böylece daha detaylı bir vestibüler değerlendirme yapılabilir.

• Yüksek Frekanslı Baş Hareketlerinin Analizi:

v-HIT günlük yaşamda sıkça karşılaşılan yüksek frekanslı baş hareketleri sırasında VOR ölçme yeteneğine sahiptir. Bu düşük frekanslı tepkileri değerlendiren kalorik testin sağlayamadığı gerçek yaşam koşullarına dair değerli bilgiler sunar.

• Sakkadların Tespiti:

v-HIT VOR yetersizliklerini belirlemek için açık ve gizli sakadları tespit edebilir. Bu detay vestibüler disfonksiyonun hangi tarafta ve hangi şiddette olduğunu anlamak ve doğru rehabilitasyon yaklaşımı kurgulamak için önemli bir rehberlik sağlar.

• Non-invaziv, Rahat ve Hızlı:

v-HIT’in non-invaziv doğası genellikle birkaç dakika içinde tamamlanabilmesi ve hastalarda belirgin bir rahatsızlık yaratmaması, özellikle çocuklar ve hassas hastalar için avantaj sağlar. Kalorik testin neden olabileceği baş dönmesi ve mide bulantısı gibi yan etkiler v-HIT ile ortadan kalkar. Bu faktörler v-HIT’i pratik, konforlu ve modern bir seçenek haline getirir.

v-HIT Sonuçları Ne Anlama Gelir?

v-HIT vestibüler sistemin fonksiyonunu değerlendirmede son derece hassas ve özgün bir yöntemdir. Testin temel bulguları olan VOR kazanç değerleri ve düzeltici sakkadlar vestibüler disfonksiyonun derecesi ve tipi hakkında önemli bilgiler sağlar.

Normal sonuçlar VOR kazancının 0.8 ile 1.2 arasında olduğu ve düzeltici sakkadların bulunmadığı durumları ifade eder. Bu sonuçlar vestibüler sistemin sağlam bir şekilde işlev gördüğünü gösterir. Ancak bu değerlerin dışında kalan sonuçlar bir dizi vestibüler bozukluğa işaret edebilir.

Anormal sonuçlarda VOR kazancının 0.8’in altında olması vestibüler hipofonksiyon göstergesidir. Örneğin VOR kazancının 0.78 olması vestibüler kayıpla ilişkili kritik bir eşik olarak kabul edilir. Düzeltici sakkadların varlığı bu durumu destekler. Özellikle açık (overt) sakkadlar baş hareketi sonrasında gözle görülürken gizli (covert) sakkadlar ancak v-HIT gibi ileri ekipmanlarla tespit edilebilir. Bu sakkadlar gözün sabit bir hedefte tutunamadığını ve vestibüler sistemin yetersiz olduğunu gösterir.

Bu bulguların analizi, periferik vestibüler disfonksiyon ile santral nedenleri ayırt etmede klinisyenlere yardımcı olur. Ayrıca v-HIT sonuçları hastaya özgü tedavi planlarının geliştirilmesini kolaylaştırır. Örneğin azalmış kazanç ve sık sakkadların varlığı vestibüler rehabilitasyon veya diğer tedavi yöntemlerinin gerekliliğini işaret eder.

v-HİT Yaptıranların Yorumları

Dr. Ody. Emel Uğur 'in hasta yorumları için Google Maps'e göz atabilirsiniz.

Dr. Ody. Emel Uğur

Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.