Saf Ses Odyometrisi

Saf ses odyometrisi, bireyin farklı frekans ve şiddetteki saf sesleri duyma eşiğini belirleyen temel işitme testidir. İşitme kaybının türü ve derecesi hakkında bilgi verir, her yaş grubuna uygulanabilir. Yaşa bağlı kullanılan teknikler çeşitlilik arz edebilir. 

Testte kişi sessiz bir odada kulaklık takarak çeşitli tonları dinler. Duyduğu her sesi belirtmesi istenir. Elde edilen veriler odyogram adı verilen grafik üzerinde gösterilir. Her iki kulak ayrı ayrı değerlendirilir.

İletim tipi, sensörinöral ya da mikst tip işitme kaybı ayrımında etkili bir tanı aracıdır. Rutin işitme taramalarında, işitme cihazı planlamalarında ve mesleki değerlendirmelerde yaygın olarak kullanılır.

Saf Ses Odyometrisi Nedir?

Saf ses odyometrisi, işitme kaybının derecesini ve tipini belirlemek amacıyla uygulanan temel odyolojik testtir. Hastaya kulaklık aracılığıyla farklı frekans ve şiddette saf sesler iletilir ve hangi sesleri duyabildiği ölçülür. Test, hava yolu (kulaklıkla) ve kemik yolu (kemik vibratörü ile) olmak üzere iki yolla gerçekleştirilir. Sonuçlar odyogram adı verilen grafikle gösterilir. Basit, güvenilir ve yaygın olarak kullanılan bu test, işitme kaybının tanısında ilk basamaktır.

Saf Ses Odyometrisi İşitmeyi Nasıl Değerlendirir?

Saf ses odyometrisi bireyin işitme sağlığını değerlendirmek için en sık kullanılan güvenilir ve temel odyolojik yöntemlerden biridir. Test, saf sesler olarak adlandırılan harmonik içermeyen sinüzoidal dalgalar yardımıyla kişinin işitme duyarlılığını ölçmeyi amaçlar. Bu sesler genellikle 0,25 ile 8 kHz arasındaki frekanslarda sunulur ve kişinin duyabildiği en düşük ses şiddeti yani işitme eşiği belirlenir. Saf ses odyometrisi işitme kaybının derecesini türünü ve olası nedenlerini anlamak için kritik bir role sahiptir.

Test sırasında hava iletimi değerlendirmeleri için kulaklık veya kulak içi cihazlar kemik iletimi analizleri için ise mastoid kemiği üzerine yerleştirilen bir kemik vibratörü kullanılır. Bu iki ölçüm yöntemi işitme kaybının dış ve orta kulak problemleriyle ilişkili iletim tipi mi yoksa iç kulak ve işitme siniri kaynaklı sensörinöral bir kayıp mı olduğunu saptamada anahtar rol oynar. Ayrıca odyogram adı verilen grafiksel bir sonuç elde edilir; bu grafik her bir kulak için farklı frekanslardaki işitme eşiklerini görsel olarak sunar.

Odyogram bireyin işitme kaybının kapsamını ve profilini anlamada önemli bir araçtır. Örneğin yaşa veya gürültüye bağlı işitme kayıplarına özgü belirli desenleri gösterebilir. Bu değerlendirme sonuçları işitme cihazı önerisi cerrahi müdahaleler veya rehabilitasyon stratejilerinin kişiselleştirilmiş bir şekilde planlanmasına yardımcı olur.

Saf Ses Odyometrisi Nasıl Uygulanır?

Saf ses odyometrisi dikkatle planlanmış bir prosedürle uygulanır. Test hastanın işitme sağlığını etkileyebilecek faktörleri en aza indirmek ve güvenilir sonuçlar elde etmek için belirli adımları içerir. İlk olarak otoskopik muayene ile kulak kanalları kontrol edilir. Bu aşama kulak kiri veya anatomik bir engel gibi işitme testini etkileyebilecek durumları tespit etmeyi amaçlar. Daha sonra hasta rahat bir pozisyonda oturtularak odyometreye dönük bakmaması sağlanır.

Test öncesinde hastaya detaylı talimatlar verilir. En hafif sesi bile algıladıklarında yanıt vermeleri gerektiği belirtilir. Bu işitme eşiklerinin doğru şekilde belirlenmesi için kritik bir adımdır. Hava iletim testi sırasında kulaklara özel kulaklıklar yerleştirilir ve 250 Hz’den 8.000 Hz’e kadar çeşitli frekanslarda saf tonlar sunulur. Sesi azaltma veya arttırma yöntemiyle hastanın duyabildiği en düşük ses seviyesi tespit edilir. Kemik iletim testi ise kemik vibratörü kullanılarak benzer şekilde gerçekleştirilir. Bu test doğrudan koklea fonksiyonlarını değerlendirir.

Eğer kulaklar arasında büyük bir eşik farkı varsa doğru ölçüm için maskeleme ismi verilen teknik  uygulanabilir. Maskeleme test edilmeyen kulağa gürültü verilerek test edilen kulağın gerçek işitme seviyesinin belirlenmesini sağlar. Elde edilen sonuçlar odyograma kaydedilir. Test tekniği ne olursa olsun iki kulak için de uygun (standardize) semboller ile  hava hem de kemik iletim eşikleri tek bir grafik üzerinde gösterilebilir.

Saf Ses Odyometrisi ile Hangi İşitme Kaybı Türleri Belirlenir?

Saf ses odyometrisi işitme kaybı türlerini ayırt etmek için kullanılan temel bir tanı yöntemidir. Bu test hava iletimi ve kemik iletimi eşiklerinin ölçülmesiyle işitme kaybının iletim tipi sensörinöral veya mikst özellikte olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

İletim tipi işitme kaybında kemik iletimi eşikleri normal bulunurken hava iletimi eşikleri yükselmiştir. Bu durumda hava ve kemik eşikleri arasındaki fark yani hava-kemik farkı genellikle 15 dB veya daha fazladır. Bu bulgular dış veya orta kulaktaki bir soruna işaret eder ve genellikle tıkanıklık enfeksiyon veya kulak zarı problemleri gibi durumlardan  kaynaklanır.

Sensörinöral işitme kaybında hem hava hem de kemik iletimi eşikleri yükselmiştir ancak aralarında belirgin bir fark yoktur. Bu durum iç kulak veya işitme sinirinde meydana gelen bir hasara işaret eder. Özellikle yaşlanma (presbiakuzi) gibi durumlarda sıkça görülür ve konuşmayı anlama üzerinde olumsuz etkiler yaratır.

Mikst işitme kaybında ise hava ve kemik iletimi eşikleri yükselmiş olup aralarındaki fark 10 dB’den fazladır. Bu hem dış/orta kulakta hem de iç kulakta veya işitme sinirinde sorunlar bulunduğunu gösterir.

Saf Ses Odyometrisi Neden İşitme Değerlendirmesinde Altın Standart Olarak Kabul Edilir?

Saf ses odyometrisi (SSO) işitme kaybını değerlendirmede güvenilirlik ve doğruluğu ile uzun yıllardır altın standart olarak kabul edilmektedir. SSO işitme eşiklerini hava ve kemik iletimiyle ölçerek iletim tipi sensörinöral ve mikst işitme kayıplarını ayırt etme kapasitesine sahiptir. Bu özelliği farklı işitme kaybı türlerini ayrıntılı bir şekilde analiz ederek tanı koymada kritik bir rol oynar.

SSO’nun doğruluğu klinik araştırmalarla defalarca kanıtlanmıştır. Mobil odyometri gibi yenilikçi yöntemlerle yapılan karşılaştırmalar SSO’nun tutarlılık ve hassasiyet açısından hala bir referans noktası olduğunu göstermektedir. Ayrıca geniş bir frekans aralığında kapsamlı değerlendirme yapabilmesi koklea ile ilgili işitme duyarlılığını ayrıntılı bir şekilde analiz etmeye olanak tanır.

SSO standartlaşmış protokollerle farklı klinik ortamlar arasında tutarlı sonuçlar sağlar. Bu hastalar için etkili tedavi planlarının oluşturulmasında büyük bir avantajdır. Ancak testin etkinliği ses yalıtımlı bir ortam gerekliliği ve hastanın yanıtlarına bağımlılığı gibi sınırlılıklara da bağlıdır. Küçük çocuklar veya bilişsel zorlukları olan bireyler için testin öznel doğası ek yöntemlerin kullanımını gerektirebilir.

Güçlü tanısal kapasitesi ve güvenilirliği sayesinde SSO işitme sağlığı değerlendirmesinde vazgeçilmez bir araç olmayı sürdürmektedir. Bununla birlikte diğer yöntemlerin sunduğu yeniliklerle birlikte ele alındığında daha geniş bir değerlendirme perspektifi sağlayabilir.

Saf Ses Odyometrisi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Saf ses odyometrisi bireyin işitme eşiklerini grafiksel bir odyogram üzerinde görselleştirerek işitme kaybının türü derecesi ve muhtemel nedenleri hakkında detaylı bilgi sunar. Odyogramdaki işitme eşikleri işitme sağlığını değerlendirmede önemli ipuçları verir.

İşitme eşiklerinin düzeni farklı işitme kaybı türlerini yansıtır. Düz (flat) konfigürasyon tüm frekanslarda benzer işitme kaybını gösterir ve genellikle dış veya orta kulakla ilişkili iletim tipi işitme kaybına işaret eder. Eğimli (slope) konfigürasyon yüksek frekanslarda daha kötü işitme eşikleriyle karakterizedir ve yaşa bağlı işitme kaybı (presbiakuzi) gibi sensörinöral işitme kayıplarında sıkça görülür. Yükselen (Rising) konfigürasyon düşük frekanslarda daha kötü işitme ve yüksek frekanslarda iyileşen eşiklerle dikkat çeker; bu durum hidrops / MEniere gibi durumlar açısından tanıyı destekler nitelikte bir durumdur.

Belirli bir frekansta ani düşüş gösteren, çentik (notch) konfigürasyonu daha özgün bir karakterdir. Genellikle yüksek frekanslarda çentik izlenmesi   gürültüye bağlı işitme kaybında karşılaşılan bir durumdur. Orta frekanslarda belirgin işitme kaybı ile karakterize olan U şeklindeki (kurabiye ısırığı/ cookie-bite) konfigürasyon genetik faktörlerle ilişkilendirilebilir.

Odyogram sonuçlarının yorumlanması yalnızca işitme kaybının derecesini değil aynı zamanda işitme kaybının türünü ve altta yatan muhtemel nedenlerini de anlamayı sağlar. Bu bilgi bireye özel tedavi ve rehabilitasyon stratejilerinin oluşturulmasında kritik bir rol oynar. Her bir konfigürasyon detaylı değerlendirme ve uygun müdahale için bir yol haritası sunar.

Bu testlerin sesten yalıtılmış bir ortamda, özel uyaranlar ile gerçekleştirildiği daima akılda tutulmalıdır. Bu ortamda tanımlanan hafif düzeyde bir işitme kaybı, gerçek hayatta, gürültülü ortamda belirgin işitme ve anlama güçlüğü oluşturabilir.

Saf Ses Odyometrisi Yaptıranların Yorumları

Dr. Ody. Emel Uğur 'in hasta yorumları için Google Maps'e göz atabilirsiniz.

Dr. Ody. Emel Uğur

Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.