Vertigo tek başına bir hastalık değildir. Vertigo nedeni teşhis ve tedavi edildikten sonra, kişi denge kontrolünü geri kazanabilir ve sağlıklı bir hayata geri dönebilir.
Denge sistemi kompleks bir yapıdır. Kas-iskelet sistemi, görme ve iç kulak temel parçalarıdır. Bu sistemin herhangi bir noktası oluşan fonksiyon kaybı, zayıflık kişinin dengesizlik veya baş dönmesi hissetmesine sebep olur. Denge bozukluklarında; şikayetlerin sıklığı, süresi, şiddeti ve eşlik eden başka belirtiler gibi faktörler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
İç kulak kendi başına bile karmaşık bir yapıdır. Bir kısmı işitme için duyusal organ görevi görürken bir kısmı ise denge mekanizmasında görev alır. Aslın bu iki sistem birbirine bağlıdır. Bazı denge bozukluğu yapan hastalıklar işitme etkilenir, bazı larında etkilenmez. Bu nedenle doğru tanı için denge bozukluğu olan bireylere mutlaka işitsel değerlendirmeler de yapılmalıdır.
Baş dönmesine sebep olan bozukluğu teşhis etmek için çeşitli yöntemler vardır. Denge bozukluklarında tanı için kullanılan her bir yöntem başka bir noktaya ışık tutar. Üstelik Denge bozukluğu yapan hastalıkların bulguları birbirine benzerdir. Doğru tedavi için detaycı tanısal bir yaklaşım gereklidir.
VNG değerlendirmeleri göz hareketlerinin kaydedilmesi ve analiz edilmesi prensibine dayanır. İç kulak ve görme arasındaki refleks bağlantıları kontrol etmemizi sağlayan pek çok testin bir arada kullanıldığı test bataryasıdır.
Bakış testleri, okulomotor testler ve pozisyonel testler gibi çeşitli testler kullanılarak hastanın istemsiz göz hareketleri (nistagmus) değerlendirilir.
Kalorik Test: Kulağın sıcak ve soğuk hava ile uyarılması prensibine dayanan tanısal değeri çok yüksek bir yöntemdir. Hava yerine su kullanılarak da gerçekleştirilebilir.
Hastadaki denge bozukluğunun nedenini belirlemek için kullanılan elekrofizyolojik bir yöntemdir. Kulağa akustik uyarım verilirken denge mekanizmasında görev alan kaslar üzerinden EMG kaydı alınarak yapılan bir test yöntemidir.
İç kulaktaki yarım daire kanallarının tek tek fonksiyonunu değerlendirmeyi sağlayan son derece hızlı uygulanabilen, tanısal değeri yüksek bir testtir. vHIT kafa hareketlerine yanıt olarak vestibüler oküler refleksin (VOR) fonksiyonun objektif değerlendirilmesini sağlar.
Çeşitli denge durumlarını ve kişinin refleks yanıtlarını objektif olarak analiz etmeyi sağlayan bir test bataryası sistemidir.
Özellikle kronik denge bozukluğu olan bireylerde ve yaşlı bireylerde spesifik bir bozukluktan ziyade denge mekanizmasında yer alan sistemlerin birbiri ile entegrasyonunda bozulmalar mevcuttur. Dinamik Postürografik ölçümlerde hastanın hangi mekanizmayı iyi ullanamadığı, hangi fonksiyonun yerine konulması veya geliştirilmesi gerektiğine dair önemli bilgiler elde edilir. Bu nedenle dinamik postürografi sistemi aynı zamanda denge rehabilitasyonu içinde kullanılmaktadır.
Baş dönmesi ve denge bozuklukları için kullanılan tanı yöntemleri denge sisteminde görev alan refleks arklarını değerlendirir. Yani başka bir deyişle merkezi sinir sistemine dair değerlendirme yöntemleridir. Bu nedenle denge testleri yapılmadan önce bazı ilaçların kullanılmış olması bulguları baskılayabilir. Denge testlerine başlanmadan önce bu ilaçları kesmeniz gerekebilir. Bu konu hakkında mutlaka odyologunuz ile görüşmelisiniz. HiperTansiyon , diabet, kalp ve antidepresan gibi ilaçlar hekiminizin kontrolü olmadan kesilmemelidir.
BPPV en sık karşılaşılan baş dönmesi şikayetidir. Yeniden Konumlandırma Manevraları en iyi yanıt alınan yöntemdir. Ev egzersizleri ile desteklemek iyileşme sürecini hızlandırır. Bazen bu manevraların ardından destekleyici ve iyileşmeyi hızlandırıcı ev egzersizleri önerilebilir.
Ev Egzersizleri- Vestibüler Rehabilitasyon
Vestibüler rehabilitasyon egzersizlerinin temel hedefi vestibüler kompanzasyonu hızlandırmak, kişinin mevcut hatalı denge stratejilerini düzeltmek ve geliştirmek, alternatif denge stratejileri geliştirmek ve kişinin yaşam kalitesini arttırmaktır.
Ancak diğer tüm rehabilitasyon hizmetlerinde olduğu gibi vestibüler rehabilitasyonda da oluşturulacak programlar kişiye özel planlanması gereklidir. Detaylı bir Odyo-Vestibüler Sistem muayenesi ardından odyologunuz size özel bir program belirleyecektir.
Hekiminizin uygun görmesi durumunda baş dönmesi için ilaç kullanmanız gerekebilir. Hekiminiz bu konuda hangi ilacı hangi süre kullanacağınızı düzenleyecektir. Baş dönmesi olan bireylerin reçete edilen ilaçları uzun süre alması tehlikeli olabileceği için sadece hekiminizin önerisi doğrultusunda ilaçları kullanmanız gereklidir.
CerRahi Tedaviler
Medikal veya rehabilitif tedavi yaklaşımları ile çözümlenemeyen bazı (Meniere, Vestibüler Schwannoma…vs) hastalıklarda cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak bu seçeneklere başvurmadan önce detaylı muayene gereklidir. Örneğin Meniere hastalığında cerrahi müdahale öncelikli yaklaşım değilken , Akustik Nörinom için öncelikli yaklaşım olabilmektedir.
Denge bozukluğu olan bireylere mutlaka işitsel değerlendirmeler de yapılmalıdır.