Vertigo: Nedir, Belirtileri, Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Vertigo, kişinin çevresinin ya da kendisinin dönüyormuş gibi hissettiği bir durumdur. Genellikle iç kulaktan kaynaklanan vestibüler sistem bozukluklarını işaret eder. En sık nedenleri arasında BPPV, Menière hastalığı ve vestibüler nörit yer alır. Migren ve santral sistem bozuklukları da vertigoya yol açabilir.

Vertigo belirtileri baş dönmesi, mide bulantısı, dengesizlik, terleme ve göz hareketlerinde bozulma şeklinde görülebilir. Tanı için odyolojik testler, denge testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Tedavi; gerekli durumlarda manevralar, ilaç tedavisi, vestibüler rehabilitasyon ve bazı durumlarda cerrahiyi içerebilir.

Vertigo vakaları toplumda oldukça yaygındır. Yıllık prevalansı %5, insidansı %1,4 olarak bildirilmiştir. Kadınlarda ve ileri yaşta daha sık görülür. Erken teşhis ve tedavi, yaşam kalitesini artırır ve düşme, anksiyete gibi komplikasyonların önüne geçilmesini sağlar.

Doktor Odyolog Emel Uğur

Dr. Odyolog Emel Uğur 1982 Çanakkale doğumludur. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 15 yıllık görev süresi boyunca ağırlıklı olarak Pediatrik Odyoloji ( Bebek ve Çocuklarda İşitme kayıpları), Otolojik hastalıklar (Kulak hastalıkları ve İşitme Sağlığı),  ve Vestibüler Sistem Hastalıkları ( Baş Dönmesi ve Dengesizlik) üzerine çalıştı. 2015 yılında Acıbadem Sağlık Grubu bünyesine katıldı.

Hakkımda

Vertigo Nedir?

Vertigo, kişinin kendisinin veya çevresinin dönüyormuş gibi algılandığı, hareket yanılsaması ile karakterize bir semptomdur. Çoğunlukla iç kulaktaki denge organı hastalıklarından kaynaklansa da nörolojik sorunlar da sebep olabilir. Baş dönmesine ek olarak mide bulantısı, kusma, dengesizlik ve terleme gibi şikâyetler görülebilir. Vertigo bir hastalık değil, altta yatan farklı rahatsızlıkların belirtisidir. Tedavi, nedenin doğru belirlenmesi ve buna uygun medikal, cerrahi ya da rehabilitatif yaklaşımlarla yapılır.

Vertigo Çeşitleri Nelerdir?

Vertigo, kişinin kendisinin ya da çevresinin döndüğü hissine kapıldığı bir denge bozukluğu durumudur. Altta yatan nedene göre farklı vertigo türleri bulunmaktadır:

• Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)
• Meniere Hastalığına Bağlı Vertigo
• Vestibüler Nörinit
• Labirentit
• Santral Vertigo
• Perilenf Fistülü
• Servikojenik Vertigo (Boyun Kaynaklı)
• Psikojenik Vertigo
• İlaçlara Bağlı Vertigo
• Migrenöz Vertigo (Vestibüler Migren)

Vertigo Sıklıkla Karşılaşılan Bir Sağlık Sorunu mudur?

Vertigo yani baş dönmesi aktif bir durumdur. Baş dönmesi ve dengesizlik ile karakterize acil vakaların %80 vestibüler (iç kulak kaynaklı), % 20’si santral (Merkezi Sinir Sistemi kaynaklı) olgulardır.  Bu nedenle vertigo semptomlarını iyi tanılamak büyük önem taşır. 

Vertigo her yaş grubundan insanı etkileyebilir. Ayrıca  yaşa bağlı olarak farklı nedenlerle ortaya çıkabilir:

Genç popülasyonda BPPV, Meniere, Vestibüler Nörit, Vestibüler Migren  daha sık rastlanan tablolardır. Yaşın ilerlemesi ve sistemik hastalıkların varlığında öncelikle santral etyolojiler dışlanmalıdır. Yaşa bağlı  iç kulakta da  değişiklikler oluşur. Bu değişiklikler presbivestibülopati olarak isimlendirilir.  Presbivestibülopati gelişen bireylerde kronik dengesilizk hissi ve akut baş dönmeleri olabilir. Bu bireyler BPPV’ye daha yatkındırlar.  İleri yaşta ki hastalar mutlaka bütüncül değerlendirilmeli, düşme riski ve olası diğer tüm komplikasyonlar göz önüne alınmalıdır. daha ön planda 

Her iki yaş grubu için de durum öznel bir değerlendirme ve tedavi/ rehabilitasyon yaklaşımı gereklidir. Vertigo tanı konulduktan sonra uygun müdahalelerle yönetilebilen bir sağlık sorunudur. Bu hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilecek bir durumdur.

Vertigo Neden Olur?

Vertigo, denge sisteminde görev alan iç kulak, beyin ve sinir yollarındaki bozukluklardan kaynaklanabilir. En sık nedenler arasında Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), Meniere hastalığı, vestibüler nörit ve labirentit bulunur. Ayrıca migren, orta kulak iltihapları, kafa travmaları, dolaşım bozuklukları ve bazı nörolojik hastalıklar da vertigoya yol açabilir. Nedene yönelik doğru tanı konulması, uygun tedavi ve semptomların kontrolü için büyük önem taşır.

Vertigo periferik ve santral (merkezi) olmak üzere iki ana türde incelenir. Periferik vertigo iç kulakta meydana gelen sorunlardan kaynaklanır ve genellikle daha sık görülür. Merkezi vertigo ise merkezi sinir sistemi ile ilgili sorunlarda ortaya çıkar.

• Periferik vertigo çeşitleri arasında iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) en yaygın olanıdır. BPPV başın pozisyon değişiklikleriyle tetiklenir ve genellikle kısa süreli vertigo ataklarına neden olur. Bu durum iç kulaktaki kalsiyum karbonat kristallerinin yer değiştirmesiyle ilgilidir.

Bir diğer vestibüler vertigo Ménière hastalığıdır. Meniere Hastalığı ise iç kulaktaki sıvı basıncının anormal artışıyla karakterizedir. Hastalar genellikle vertigonun yanı sıra işitme kaybı, kulakta dolgunluk ve kulak çınlaması şikayetleriyle doktora başvurur. Düzenli dokümante edilmesi gereklidir. Meniere Hastalığında baş dönmesi 20 dk dan 24 saate kadar uzayabilir. İşitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissi atak geçtiğinde kendiliğinden düzelir.  Her ataktan sonra işitme kaybının bir kısmı kalıcı olabilir. Hatta etkilenen kulak yönünde vestibüler sistemde hipofonksiyon da gelişebilir. Bu nedenle iyi dokümante edilmesi tedavi planı açısından önemlidir.  Meniere Hastalığında medikal tedavi KBB hekimi tarafından düzenlenir. Vestibüler rehabilitasyon ise Meniere düşünüldüğünde hemen başlanmalıdır. 

Labirentit ve vestibüler nörit genellikle viral enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Bu durumlar iç kulakta iltihabi bir süreç başlatır ve dengesizlik ile vertigo hissine yol açar. Labirentit iç kulağın daha geniş alanlarını etkilerken vestibüler nörit yalnızca vestibüler siniri hedef alır.

Vertigo ve Denge bozuklulkaları multi disipliner bir yaklaşım ile hastanın detaylı öyküsü ve fiziksel muayenesi ile öznel olarak  ele alınmalıdır. Tanı, semptomların süresi ve eşlik eden diğer işaretler göz önünde bulundurularak şekillendirilir. Uygulanacak olan testler duruma göre değiişiklik gösterebilir. İşitsel şikayetler olsun olmasın işitme muayenesi ayırıcı tanı amacıyla uygulanmalıdır. 

• Santral vertigo ise merkezi sinir sistemi kaynaklıdır. En sık karşılaşılan santral vertigo Vestibüler Migrendir (Migrenöz Vertigo). Migren atağı sırasında veya migrene eşlik eden bir durum olarak vertigo baş ağrısı, bulantı ve ışığa duyarlılık ile gözlemlenebilir. Hareket hastalığı veya VIMS yaini görsel uyaranlar ile tetiklenen hareket hastalığı primer olarak vertigo oluşturmasa da önemli düzeyde dengesizlik yapar.  Bu durumların tedavisi nöroloji hastalıkları uzmanları tarafından planlanır. Vestibüler rehabilitasyon hastaların ataklarla başa çıkmaları ve yaşam kalitelerini iyileştirmeye yöneliktir.

 Bazı tümörler özellikle schwannoma veya meningioma gibi beyin ve sinir sistemini etkileyen yapılar vertigonun tetikleyicileri arasındadır.

İnme, beyin tümörleri ve multipl skleroz gibi durumlarda baş bu kategori altında değerlendirilir. Beyin sapı ve serebellumda meydana gelen hasarlar vertigo ile çeşitli nörolojik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. 

Vertigo ilişkili olabilecek diğer durumlar nelerdir?

Vertigo toplumda yaygın olarak rastlanan bir sağlık sorunudur. Epidemiyolojik çalışmalar vertigonun kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık iki ila üç kat daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Yaş ilerledikçe vertigo prevalansı da artış gösterir ve bu durum genel nüfus üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. 

Vertigo (Baş dönmesi) çeşitli sağlık koşullarıyla ilişkilendirilebilir ve bu durumlar genellikle karmaşık bir ayırıcı tanı sürecini gerektirir. Vertigo hissi vestibüler sistemin merkezi veya periferik lezyonlarından kaynaklanabilir. Dahası bu durum sıklıkla dengesizlik ve senkop öncesi semptomlarla karıştırılabilir. Bu nedenle vertigo semptomları gösteren hastaların dikkatlice değerlendirilmesi önem taşır.

Vertigo ile karakterize diğer durumlar  vertigo prevalansının anlaşılmasında kritik role sahiptir. Periferik ve santral nedenler dışında baş dönmesi ve dengesizlik oluşturabilecek bazı durumlar şunlardır:

•  D vitamini eksikliği
• Anemi
• Sistemik Hastalıklar
• Kardiyovasküler hastalıklar
• Boyun problemleri
• Depresyon

Yapılan genel popülasyon araştırmalarına göre vertigonun yıllık prevalansı yaklaşık %5 iken yıllık insidansı %1,4 olarak belirlenmiştir. Yetişkinlerde baş dönmesi ve denge sorunları yıllık yaklaşık %15 ila %20 oranında etkiler. Özellikle benign paroksismal pozisyonel vertigo ve vestibüler migrenin yıllık prevalans oranları sırasıyla %1,6 ve %1’den azdır.

Araştırmalara göre vertigo yaşayan bireylerin büyük bir kısmı günlük aktivitelerinde kesinti yaşamaktadır. Bu durum iş gücü kaybı ve ek tıbbi yardım ihtiyacı gibi sonuçlara yol açar. Meniere hastalığının prevalansı son zamanlarda %0,51 olarak rapor edilmiştir ki bu önceki dönemlere kıyasla önemli bir artıştır.

Son yıllarda dengesizlik üzerine yapılan epidemiyolojik çalışmaların sayısı artmıştır. İsveç’teki nüfusa dayalı bir çalışmada dönme hissi olmadan bildirilen dengesizliğin 1 yıllık prevalansı %9,2 olarak tespit edilmiştir. ABD’de yapılan ulusal sağlık görüşme araştırmasında yetişkin Amerikalıların %15’i son 12 ayda baş dönmesi veya denge problemleri yaşadığını bildirmiştir.

Vertigonun yaygınlığı ve etkileri bireylerin yaşam kalitesi üzerinde belirgin bir etkiye sahiptir. Toplumda yaşayan yaşlı yetişkinlerde yapılan denge testleri ve vertigonun eşlik ettiği sağlık sorunları sağlık politikaları ve klinik uygulamalar için önemli veriler sunar.

Vertigo Sırasında Vücutta Neler Meydana Gelir?

Vertigo birçok farklı sağlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Vestibüler sistemdeki asimetri bu durumun ana nedenlerinden biridir.  Bu asimetri genellikle dönme hissi ile kendini gösterir ve kişinin çevresindeki nesnelerin hareket ettiği yanılsamasına yol açar. Baş dönmesi bulantı- kusma hissini tetikler. Dolayısıyla terleme, tansiyon değişiklikleri, yorgunluk, odaklanma güçlüğü hatta emosyonel semptomlar bile tabloya eklenebilir. 

Yapılan genel popülasyon araştırmalarına göre vertigonun yıllık prevalansı yaklaşık %5 iken yıllık insidansı %1,4 olarak belirlenmiştir. Yetişkinlerde baş dönmesi ve denge sorunları yıllık yaklaşık %15 ila %20 oranında etkiler. Özellikle benign paroksismal pozisyonel vertigo ve vestibüler migrenin yıllık prevalans oranları sırasıyla %1,6 ve %1’den azdır. Vestibüler labirent veya sinir gibi yapıların hasarı  ciddi vertigo oluşturur ve diğer semptomlarını tetikler. Meniere hastalığının prevalansı son zamanlarda %0,51 olarak rapor edilmiştir ki bu önceki dönemlere kıyasla önemli bir artıştır. Atak dönemlerinde hastaların iş gücü kaybı ve başka sosyo-ekonomik güçlükleri de getirir. 

Baş dönmesi ve kronik dengesizlik durumlarında bir süre sonra kompanzasyon gelişir. Bu adaptasyon süreci genellikle birkaç gün ila birkaç hafta sürebilir. Dolayısıyla semptomlar hafifler. Bununla birlikte arka planda kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen semptomlar devam eder. Eğer yeterli adaptasyon gelişmese günlük aktivitelerinde önemli düzeyde kısıtlılıklar oluşur. Bu bireyler tek başına dışarı çıkmak istemezler. Bu durum iş gücü kaybı, sosyal hayattan geri kalma hatta sosyal izolasyon ile sonuçlanabilir.  Sonuç olarak  ek tıbbi yardım ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu nedenle ekonomik açıdan da önemli bir sağlık problemidir. 

Son yıllarda kronik dengesizlik üzerine yapılan epidemiyolojik çalışmaların sayısı artmıştır. İsveç’teki nüfusa dayalı bir çalışmada dönme hissi olmadan bildirilen dengesizliğin 1 yıllık prevalansı %9,2 olarak tespit edilmiştir. ABD’de yapılan ulusal sağlık görüşme araştırmasında yetişkin Amerikalıların %15’i son 12 ayda baş dönmesi veya denge problemleri yaşadığını bildirmiştir. Vertigonun yaygınlığı ve etkileri bireylerin yaşam kalitesi üzerinde belirgin bir etkiye sahiptir. Özellikle yaşlı yetişkinlerde yapılan denge testleri ve vertigonun eşlik ettiği sağlık sorunları sağlık politikaları ve klinik uygulamalar için önemli veriler sunar.

Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Vertigo, baş dönmesi ile birlikte çeşitli şikâyetlerle ortaya çıkabilir. Belirtiler genellikle ani başlar ve ataklar halinde seyreder. En sık görülen bulgular şunlardır:

• Çevrenin dönüyor gibi hissedilmesi
• Bulantı ve kusma
• Dengesizlik ve yürümede zorluk
• Gözlerde istemsiz hareket (nistagmus)
• Terleme ve çarpıntı
• Kulakta çınlama veya basınç hissi
• Görme bulanıklığı ve konsantrasyon güçlüğü

Nörolojik Vertigo Belirtileri

Nörolojik vertigo, merkezi sinir sistemi kaynaklı olup genellikle iç kulak hastalıklarına bağlı vertigodan farklı klinik özellikler gösterir. Belirtiler şunlardır:

• Baş dönmesinin uzun sürmesi ve genellikle sürekli olması
• Şiddetli dengesizlik ve düşme eğilimi
• Çift görme, bulanık görme veya konuşma bozukluğu gibi nörolojik ek bulgular
• Yüzde uyuşma, güçsüzlük veya kol-bacaklarda koordinasyon bozukluğu
• Baş ağrısı (özellikle migrenle ilişkili vakalarda)
• Nistagmusun tekdüze olmaması ve farklı yönlerde görülebilmesi

Strese Bağlı Vertigo Belirtileri

Strese bağlı vertigo, psikolojik ve fizyolojik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan baş dönmesi ve denge bozukluğu durumudur. Belirtiler genellikle kaygı ve stres düzeyinin arttığı dönemlerde şiddetlenir. En sık görülen bulgular şunlardır:

• Baş dönmesi ve sersemlik hissi
• Dengesizlik ve düşecekmiş gibi olma hali
• Çarpıntı, terleme ve titreme
• Bulanık görme veya odaklanmada güçlük
• Kulak çınlaması ve baş basıncı hissi
• Kaygı ataklarıyla eş zamanlı artan vertigo şikâyetleri

Boyun Kaynaklı Vertigo Belirtileri

Boyun kaynaklı vertigo (servikojenik vertigo), boyun omurlarındaki sorunlar veya kas gerginlikleri nedeniyle ortaya çıkar. Servikal bölgedeki hareket kısıtlılığı ve sinir basıları denge algısını bozarak baş dönmesine yol açabilir. Belirtiler şunlardır:

• Baş hareketleriyle tetiklenen baş dönmesi
• Boyun ağrısı ve tutukluk
• Başta basınç veya ağırlık hissi
• Dengesizlik ve yalpalama
• Bulanık görme veya odaklanma güçlüğü
• Baş ağrısı ve ense bölgesinde gerginlik

Vertigo Belirtileri ve Hangi Muayene Teknikleri Kullanılır?

Vestibüler fonksiyon testleri hangi vestibüler organların veya hangi vestibüler sinirin işlevselliğinde anormallikler olduğunu gösterebilir. Ancak değerlendirmeye başlamadan önce hastanın detaylı öyküsü alınmalıdır. Bazı ilaçlar vestibüler sistemi etkileyebilir ve vertigo semptomlarına neden olabilir. Aynı şekilde alkol ve diğer maddelerin kullanımı da dikkate alınmalıdır.

Bunlar arasında yatak başı testler olarak sınıflandırılan uygulaması basit serebellar testler ve postural testler gelir. 

Baş dönmesi ve dengesizlik durumlarının doğru tanılanması için uygulanan testler:

• VNG testleri 
• Kalorik test
• VEMP (Servikal, Massater  ve oküler vestibüler uyarılmış miyojenik potansiyeller)
• v-HIT (Video Head Impulse Test)
• Posturografik testler vb. 

BPPV’ de bile tek testle  değerlendirme yapılamaz. Çünkü vestibüler test yöntemlerinin her biri farkli bir anatomik yapıya ya da fizyolojik farklılıklara yöneliktir. Bu nedenle doğru tanıya ulaşmak için detaylı incelemeler yapılması, hastanın probleminin saptanması ve tedavi/ rehabilite edilebilmesi için elzemdir. Bununla birlikte tüm baş dönmelerine tüm testler yapılmalıdır diye de düşünülmemelidir. 

Ayrıca tüm baş dönmesi ve denge bozukluklarında dikkate alınması gereken diğer faktörler arasında hastanın işitme durumu ve geçmiş medikal öyküsü bulunur. İşitme kaybı varlığı,  işitme kaybının tipi derecesi, konfigürasyonu  veya işitmenin normal olması baş dönmesinin nedeninin anlaşılması için uygulanan ayırıcı tanı testleridir.  

Vertigo Nasıl Tedavi Edilir ve Yönetilir?

Periferik Vertigolar, vestibüler sistem bozukluğundan kaynaklanan bir durumdur ve tedavisi altta yatan nedenlere göre şekillenir. Etiyoloji belirlendiğinde semptomların yönetimi daha etkili hale gelir. Vestibüler semptomları hafifletmek için akut ataklar sırasında çeşitli ilaçlar kullanılır. Kullanılacak olan ilaçlar hekiminiz tarafından semptomlarınızın özelliklerine göre planlanmalıdır.  

İlaç tedavisine ek olarak bazı hastalarda daha kapsamlı yöntemler gerekebilir. Özellikle kalıcı vestibüler disfonksiyonu olanlar için vestibüler rehabilitasyon kesinlikle gereklidir. Rehabilitasyon dengeyi sağlamak için beynin çeşitli duyusal bilgileri kullanma kapasitesini artıran sistematik egzersizlerden oluşur. Özellikle kronik vestibüler hipofonksiyonu olan bireyle rçok kolay görünen denge becerilerinde bile güçlük çekerler. Üstelik daha önceden kolaylıkla yapabildikleri bu becerileri yapamamak motivasyonlarını kırar. Vestibüler rehabilitasyon uygulamaları bireyin yapamadığı becerinin iyileşmesine odaklanan programlardır. Rehabilitasyon süreçlerinin başlangıç aşaması genellikle zorlayıcıdır. Ancak vestibüler rehabilitasyonda hastanın istikrarı ve motivasyonu altın anahtardır. İyi kurgulanmış bir vestibüler programında bireyin denge kontrolü kesinlikle iyileşecektir. Bunun için hasta ile odyologun  işbirliği gereklidir. 

Rehabilitasyonun yararları arasında:

• Vertigo ataklarının yönetilmesi
• Vertigoya eşlik eden semptomlarında azalma
• Denge kontrolünün arttırılarak postural istikrarın sağlanması
• Günlük yaşam aktivitelerinde iyileşme

gibi etkiler bulunur. 

Vertigo yönetiminde başka bir önemli faktör de diyet ve yaşam tarzı değişiklikleridir. Özellikle Ménière hastalığı olan hastalar tuz kafein ve alkol tüketimini azaltarak semptomlarını kontrol altına alabilir. Bazı durumlarda semptomların şiddetine bağlı olarak medikal tedavi planlanbilir. Tedavi planı KBB uzmanı tarafından yapılacaktır..

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) olan hastalar için önerilen birincil ve en etkin tedavi yöntemi e kanalit repozisyon manevralarıdır. En bilinen manevra Epley manevrasıdır. Ancak Epley manevrası her BPPV tablosu için uygun değildir. Kesinlikle evde tek başınıza yapılmamalıdır. 

Vertigo İle İlişkili Olabilecek Diğer Sağlık Sorunları Nelerdir?

Vertigo çeşitli sağlık koşullarıyla ilişkilendirilebilir ve bu durumlar genellikle karmaşık bir ayırıcı tanı sürecini gerektirir. Vertigo hissi vestibüler sistemin merkezi veya periferik lezyonlarından kaynaklanabilir. Dahası bu durum sıklıkla dengesizlik ve senkop öncesi semptomlarla karıştırılabilir. Bu nedenle vertigo semptomları gösteren hastaların dikkatlice değerlendirilmesi önem taşır.

Vertigo ve Dengesizlik  ile İlgili Potansiyel Komplikasyonlar Nelerdir?

Vertigo ve Kronik Denge Bozuklukları yönetilebilir durumlardır. Fakat bununla birlikte çeşitli potansiyel komplikasyonlarda söz konusudur. Özellikle baş dönmesinin akut ataklarında  oluşabilecek düşmeler tehlikeli yaralanmalara neden olabilir. Özellikle yaşlı bireylerde düşmelere bağlı kafa travmaları veya çeşitli kırıklar oluşabilir. Ayrıca vertigonun şiddetli ve tekrarlayan atakları kişinin günlük aktivitelerini ciddi şekilde etkileyebilir.

• Sosyal izolasyon: Vertigo sürekli olarak yaşandığında kişiler dış dünya ile etkileşim kurmaktan kaçınabilir.
• Anksiyete ve depresyon: Dengesizlik ve düşme korkusu psikolojik sorunlara yol açabilir.

Kronik dengesizlik ve vertigo çalışma hayatını olumsuz etkileyebilir. Performans düşüklüğüne sebep olabilir ve iş gücü kaybına hatta işsizliğe neden olabilir. Mutlaka multidisipliner ve hasta odaklı değerlendirilmelidir. 

Vertigo Hasta Yönetimi ve Önleme Stratejileri Nelerdir?

Öncelikle akut vertigo ataklarında gözlerin sabit bir noktaya odaklanması gereklidir. Özellikle periferik vestibüler bozukluklarda vestibüler sistem fonksiyonu yetersiz veya hatalı olabilir. Dolayısıyla oluşan yanlış hareket algısının (Etraf dönüyormuş hissinin) düzeltimesi için görme ve propriosepsiyon (Kas iskelet sisteminden elde edilen duyusal girdiler) stabiltasinin sağlanması gereklidir. Bu nedenle baş dönmesi yaşayan bireylerin atak anında gözünü kesinlikle kapatmaması, hatta sabit bir noktaya odaklanması gereklidir. Böylece vestibüler sistem hareket yokken hareket var olarak algılasa bile diğer duyu sistemlerinden gelen inputlar bu hatanın düzenlenmesi için merkezi sinir sistemine sürekli veri aktarır. Baş dönmesi anında sabit bir noktaya 1-2 dakika odaklanmak baş dönmesinin sönümlenmesini sağlayacaktır. Bu aşamadan sonra hareket etmeden bir süre istirahat etmek rahatlatır. Unutulmamalıdır ki baş hareketi ile baş dönmesi tekrar tetiklenebilir. Baş dönmesini kontrol altına alıp, bir süre istirahat ettikten sonra hastaneye başvurmanız gereklidir. 

Kronik dengesizliği veya aktif baş dönmesi olan hastalar tedaviden sonra bile baş dönmesinin yarattığı endişe nedeniyle bir süre hareketsiz kalmaya çalışırlar. Aslında bu hastaların güncel hayatlarını sürdürmeleri ve aktif kalmaları vestibüler sistemin kompanzasyonunu destekler ve iyileşme sürecine katkıda bulunur. Bu süreçte tetikleyicilerden elbette sakınmak gereklidir. V 

Baş dönmesi ve kronik dengesizlik durumlarında uzun süre medikal tedaviye (ilaç kullanımına) devam etmek vestibüler iyileşmeyi geciktirebilir. Bu nedenle bu ilaçların dikkatli ve daima hekim kontrolünde kullanılması gereklidir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Vertigo hangi kulak ve beyin hastalıklarından kaynaklanabilir?

Vertigo, iç kulak kristallerinin yer değiştirmesi, Meniere hastalığı, vestibüler nörit veya beyin damar hastalıkları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Doğru tanı tedavi başarısı için çok önemlidir.

Vertigo atağına hangi faktörler tetikleyici olabilir?

Yorgunluk, stres, uyku düzensizliği, yüksek tuz tüketimi, alkol ve kafein vertigo ataklarını tetikleyebilir. Ayrıca ani baş hareketlerinde şikayetleri artırabilir.

Vertigo hamilelik döneminde daha sık görülür mü?

Hormonal değişiklikler ve sıvı dengesi nedeniyle hamilelikte vertigo şikayetleri artabilir. Ancak genellikle gebelikte ilaçlar sınırlı kullanıldığından egzersiz temelli yöntemler tercih edilir.

Vertigo çocuklarda görülebilir mi?

Evet, çocuklarda da vertigo görülebilir. En sık neden migren ilişkili baş dönmeleri ve kulak enfeksiyonlarıdır. Erken tanı çocuğun okul başarısını ve sosyal gelişimini korur.

Vertigo ile kulak çınlaması arasında nasıl bir ilişki vardır?

Meniere hastalığı gibi bazı iç kulak hastalıklarında hem vertigo hem de kulak çınlaması birlikte görülür. Bu durum işitme kaybı ile de ilişkilidir ve düzenli takip gerektirir.

Vertigo atakları sırasında yapılabilecek acil önlemler nelerdir?

Atak sırasında hasta güvenli bir şekilde oturmalı veya uzanmalı, ani hareketlerden kaçınmalı ve başını sabit tutmalıdır. Bu önlemler düşme riskini azaltır.

Vertigo tedavisinde hangi egzersizler uygulanır?

Epley, Semont, Gufoni ve Barbekü manevraları gibi pozisyonel egzersizler iç kulak kristallerini yerine oturtmaya yardımcı olur. Ayrıca denge rehabilitasyonu da uygulanabilir.

Vertigo tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri ne kadar etkilidir?

Tuz kısıtlaması, bol sıvı tüketimi, stres kontrolü, düzenli uyku ve alkol-kafein azaltılması vertigo ataklarının sıklığını ve şiddetini önemli ölçüde azaltır.

Vertigo tedavi edilmezse ne gibi komplikasyonlar gelişebilir?

Tedavi edilmeyen vertigo düşme riskini artırır, yaşam kalitesini düşürür ve uzun vadede psikolojik sorunlara yol açabilir. Ayrıca kalıcı işitme kaybı gelişme riski vardır.

Vertigo sonrası günlük yaşama dönüş süresi nasıldır?

Hastaların çoğu birkaç gün içinde günlük aktivitelerine dönebilir. Ancak tam iyileşme altta yatan nedene göre haftalar veya aylar sürebilir ve düzenli takip gerektirir.