Head hanging manevrası, benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kullanılan etkili yöntemlerden biridir. Başın özel bir pozisyona getirilmesiyle iç kulaktaki kristallerin yeniden düzenlenmesi sağlanır. Bu manevra, özellikle anterior kanal tutulumu olan hastalarda uygulanır.
Head hanging manevrası nasıl yapılır sorusu, klinik uygulamada önem taşır. Hasta sırt üstü yatırılarak baş hızlıca geriye doğru bırakılır ve belirli bir süre bu pozisyonda kalması sağlanır. Bu teknik, vestibüler sistemdeki yanlış uyarıları düzeltmeye yardımcı olur.
Head hanging manevrasının etkinliği nedir konusu, tedavi başarısının değerlendirilmesinde öne çıkar. Çoğu hastada tek seans sonrası belirgin iyileşme sağlanabilir. Ancak bazı durumlarda tekrarlayan uygulamalar gerekebilir ve bu süreç uzman kontrolünde yürütülmelidir.
Head hanging manevrası sonrası dikkat edilmesi gerekenler arasında ani hareketlerden kaçınmak ve istirahat ön plandadır. Baş pozisyonu ile ilişkili şikâyetlerin tekrar etmemesi için hastalara yaşam tarzı önerileri sunulabilir. Bu yaklaşım tedavinin başarısını artırır.
Head Hanging Manevrası Hangi Durumlarda Etkilidir?
Head Hanging Manevrası özellikle anterior yarım daire kanalı etkilenen benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde uygulanır. Manevra yerinden oynamış otokonileri olması gerektiği konumlarına taşıyarak belirtilerin hafiflemesini sağlar.
Head Hanging Manevrası Nasıl Uygulanır?
Manevranın ilk adımında hasta bacaklarını sedye üzerinde uzatarak oturur ve başını düz pozisyonda tutar. Daha sonra hastadan hızlıca sırt üstü yatması istenir ve klinisyen hastanın başının masanın kenarından aşağı doğru sarkıtılmasını sağlar. Bu pozisyonda kristallerin yeniden yerleşmesi için hastanın boynu en az 30 derece geriye doğru sarkıtılır. Hasta bu durumda iken nistagmus dikkatle incelenir. Bu belirti BPPV’nin bir göstergesi olarak kabul edilir ve gözlemlenmesi esastır. Eğer nistagmus ve baş dönmesi belirtileri görülürse hasta bu pozisyonda belirtiler kayboluncaya kadar bekletilir. Bu süre genellikle 30 saniye ila birkaç dakika arasında değişebilir.
Aşağıdaki adımlar hasta hâlâ sırtüstü yatarken devam eder:
- Hasta çenesini hızlıca göğsüne doğru çekerek boynunu büker.
- Bu pozisyon baş dönmesi belirtileri sona erene kadar korunur.
- İstikrar kazanması için 30 saniye daha bu durumda kalınır.
Son olarak hastanın oturma pozisyonuna geçişi sağlanır. Bu sırada baş ve boyun düz konumda tutulur. Hastanın bu oturma pozisyonunda da 30 saniye beklemesi gerekir. Böylece stabilizasyon sağlanır ve belirtilerin tekrar kontrolü yapılır.
Pratik Hususlar:
- Ortam: Manevra başın serbestçe hareket edebileceği şekilde bir muayene masası üzerinde yapılmalıdır.
- Destek: Hasta oturma ve sırt üstü pozisyonlara geçişlerde yardıma ihtiyaç duyar; bu yüzden bir sağlık uzmanının hazır bulunması önemlidir.
Prosedür Sonrası Bakım:
- Hareketler: Hastaya manevranın etkinliğinin ve kalıcı iyileşmenin sağlanması için hızlı baş hareketlerinden kaçınması tavsiye edilir.
- Yatış Pozisyonu: Hastanın birkaç gün (özellikle ilk gün) başı yükseltilmiş pozisyonda yatması önerilir. Bu tedavinin etkinliğini korumaya yardımcı olur.
Head Hanging Manevrası Öncesi ve Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Head Hanging Manevrası öncesi ve sonrasında dikkat edilmesi gereken hususlar tedavinin başarısını doğrudan etkiler. Manevra öncesinde sağlık durumunun kapsamlı bir değerlendirmesi yapılmalıdır. Hastanın mevcut rahatsızlıkları özellikle boyun veya sırt sorunları ve kardiyovasküler hastalıklar bu değerlendirme sürecinin önemli bir parçasıdır.
Manevra sonrası dönemde ise şu adımlar önerilir:
- En az 10 dakika süreyle oturarak dinlenme iç kulaktaki kalsiyum karbonat kristallerinin stabilizasyonu için kritiktir.
- Baş hareketlerinin sınırlanması tedavinin etkinliğini korumak adına önemlidir. Özellikle gün boyunca başın dik tutulması tavsiye edilir.
- Uyku pozisyonu ilk iki gece için ayarlanmalıdır. Başın yükseltilmiş bir konumda olması otokonilerin yerleşimini destekler.
- Ağır kaldırma, koşu gibi yorucu aktivitelerden kaçınmak kalıcı iyileşmenin sağlanması için önemlidir.
- Sürüş güvenliği açısından manevra sonrası dengesizlik hissi devam ederse araç kullanılmamalıdır. Güvenli bir şekilde eve dönüş için başka birinin yardımı alınmalıdır.
- Tedavi sonuçlarını değerlendirmek ve gerekirse ek tedaviler takip randevuları önem taşır.
Head Hanging Manevrası Yan Etkileri Nelerdir?
Head Hanging Manevrası bazı yan etkilere neden olabilir. Manevra sırasında hastalar baş dönmesi ve denge kaybı yaşayabilirler. Manevranın sonrasında da baş dönmesi ve sersemlik hissi artabilir. Bu yan etkiler genellikle iç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesiyle ilişkilidir.
- Baş Dönmesi ve Sersemlik Hissi: Yarım daire kanallarındaki değişikliklerden kaynaklanır ve genellikle geçicidir.
- Bulantı ve Kusma: Manevra sırasındaki ani baş dönmesi bazen mide bulantısına ve kusmaya yol açar.
- Boyun Gerginliği ve Ağrısı: Manevra esnasında boynun aşırı gerilmesi nedeniyle boyun bölgesinde ağrılar meydana gelebilir.
- Düşme Riski: Denge kaybı özellikle hareket halindeyken düşme tehlikesini artırır.
- Devam Eden Dengesizlik Hissi: Tedavi sonrası denge sisteminin uyum süreci devam edebilir.
- İkincil İyi Huylu Pozisyonel Baş Dönmesi: Kristallerin başka kanallara kaçması yeni baş dönmesi problemlerine yol açabilir.
- Duygusal Stres: Yoğun baş dönmesi özellikle yeni deneyimleyen hastalarda endişe ve strese sebep olabilir.
Head Hanging Manevrası Başarı Oranı Nedir?
Araştırmalar bu manevranın tedavi başarısını değerlendirmiştir. İlk tedavi seansından sonra hastaların yaklaşık %75’i belirtilerde düzelme göstermiştir. Tedavi tekrarlandığında başarı oranı %80’e kadar yükselmektedir.
Head Hanging Manevrası Sonrası Tekrarlama Riski Var mıdır?
Head Hanging Manevrası sonrası tüm diğer iyi huylu pozisyonel baş dönmelerinde olduğu gibi tekrarlama riski oldukça bulunmaktadır. Tedavi edilmiş hastaların yaklaşık %30-50’sinde hastalık birkaç yıl içinde yeniden ortaya çıkabilir. Tekrarlamanın sebepleri çeşitlilik göstermektedir. Hastalığın yeniden ortaya çıkma olasılığına etki eden temel faktörler şunlardır:
- Hastanın yaşı: İlerleyen yaş vertigo belirtilerinin tekrarlamasına zemin hazırlayabilir.
- Mevcut denge bozuklukları: Daha önce var olan veya tedavi sürecinden sonra ortaya çıkan diğer denge problemleri riski artırabilir.
- Tedavi sonrası önerilere uyum: Hastaların özellikle belirli baş hareketlerinden kaçınma gibi doktor önerilerine ne kadar bağlı kaldıkları tekrarlama şansını belirgin bir şekilde etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular
Head hanging manevrası hangi durumlarda uygulanır?
Bu manevra, anterior semisirküler kanal kaynaklı benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kullanılır. Baş dönmesini azaltarak dengeyi geri kazandırmayı amaçlar.
Head hanging manevrası sırasında baş hangi pozisyona getirilir?
Hasta sırtüstü yatırılırken başı hızla geriye doğru 30–45 derece aşağı sarkıtılır. Bu hareket kristallerin kanaldan çıkmasını sağlayarak vertigo semptomlarını azaltır.
Head hanging manevrasının etkinliği ne kadar sürede görülür?
Birçok hastada manevra sonrasında baş dönmesi belirgin şekilde azalır. Ancak bazı kişilerde semptomların tamamen düzelmesi için birkaç tekrar gerekebilir.
Head hanging manevrası kimlere uygulanmaz?
Boyun fıtığı, omurga problemleri, ciddi kardiyovasküler rahatsızlıkları olan veya başın geriye atılmasıyla risk taşıyan hastalara bu manevra önerilmez.
Head hanging manevrası sonrası hastalarda hangi hisler oluşabilir?
Manevra sırasında veya hemen sonrasında baş dönmesi ve kısa süreli sersemlik hissi yaşanabilir. Bu durum genellikle geçicidir ve tedavi sürecinin doğal bir parçasıdır.
Head hanging manevrası evde güvenli bir şekilde yapılabilir mi?
Basit gibi görünse de yanlış uygulama riski vardır. Bu nedenle ilk uygulama mutlaka uzman eşliğinde yapılmalı, sonrasında doktor onayıyla evde devam edilmelidir.
Head hanging manevrası çocuklarda kullanılabilir mi?
Çocuklarda da uygulanabilir ancak yaşa uygun dikkat ve kontrollü şekilde yapılmalıdır. Çocuklarda manevra genellikle uzman gözetiminde gerçekleştirilir.
Head hanging manevrası tedaviye yanıt vermediğinde ne yapılır?
Semptomlar devam ederse alternatif manevralar (Epley, Semont gibi) veya vestibüler rehabilitasyon egzersizleri tercih edilebilir. Nadir durumlarda ileri tetkikler gerekebilir.
Head hanging manevrası sonrası günlük aktivitelere dönüş nasıl olmalıdır?
Genellikle aynı gün hafif aktivitelere dönülebilir. Ancak baş hareketlerini ani yapmaktan kaçınmak ve doktorun önerilerine uymak iyileşme sürecini hızlandırır.
Head hanging manevrası sonrası vertigonun tekrarlama riski var mıdır?
Evet, BPPV tekrarlayabilen bir hastalıktır. Düzenli egzersizler ve risk faktörlerinden kaçınma ile nüks riski azaltılabilir, ancak tamamen ortadan kaldırılamaz.
Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.
İstanbul'daki Kliniğimizin Konumu