Meniere hastalığı ve vertigo kavramları sık karıştırılır; ancak Meniere, vertigoya yol açan hastalıklardan yalnızca biridir. Vertigo, baş dönmesi şikâyetini tanımlayan genel bir semptomdur. Meniere ise belirli klinik bulgularla seyreden bir iç kulak hastalığıdır.
Vertigo, beyin, sinir sistemi veya iç kulaktaki pek çok farklı hastalıktan kaynaklanabilir. Meniere hastalığında vertigo genellikle kulakta çınlama, işitme kaybı ve dolgunluk hissiyle birlikte görülür. Bu nedenle ayırıcı tanı süreci oldukça önemlidir.
Meniere hastalığı ataklar halinde ortaya çıkar ve saatler sürebilirken, vertigonun nedenine bağlı olarak belirtiler saniyelerden günlere kadar değişiklik gösterebilir. Bu süre ve eşlik eden bulgular tanıda belirleyici unsurlardır.
Tedavi yaklaşımı farklılık gösterir; vertigoda sebebe yönelik tedavi uygulanırken Meniere hastalığında sıvı dengesi, diyet düzeni ve ilaç tedavisi ön plandadır. Doğru tanı, hastaya en uygun tedavi yönteminin belirlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
| Kriter | Meniere Hastalığı | Vertigo |
| Tanım | İç kulakta sıvı basıncının artmasına bağlı olarak işitme ve denge bozukluklarıyla seyreden kronik bir hastalık. | Denge sisteminin bozulmasına bağlı baş dönmesi hissi; bir semptomdur, hastalık değildir. |
| Nedenleri | – Endolenfatik sıvı basıncının artışı – Genetik yatkınlık – Bağışıklık sistemi sorunları | – İç kulak problemleri (BPPV, vestibüler nörit, meniere) – Santral nedenler (inme, migren). |
| Belirtiler | – Dönemsel şiddetli baş dönmesi – Kulakta dolgunluk hissi – İşitme kaybı (genellikle tek taraflı) – Kulak çınlaması (tinnitus) | – Sürekli veya ani baş dönmesi – Mide bulantısı, denge kaybı – İşitme kaybı olmayabilir. |
| Süre | Baş dönmesi atakları 20 dakika ile birkaç saat arasında sürebilir. | Vertigonun süresi nedene bağlı olarak değişir: saniyelerden saatlere kadar sürebilir. |
| Tanı Yöntemleri | – Odyometri – Timpanometri vestibüelr testler (VNG;VEMP; VHİT vs) – MR/BT – Klinik değerlendirme | – Klinik muayene – Poisyonel testler (Dix-Hallpike, kalori testi) – |
| Risk Faktörleri | Stres, genetik yatkınlık, otoimmün hastalıklar, YAŞAM KALİTESİ …. | Gürültü maruziyeti, viral enfeksiyonlar, migren. |
| Komplikasyonlar | İşitme kaybı, sosyal izolasyon, yaşam kalitesinde düşüş | Tekrarlayan vertigo atakları nedeniyle düşme riski, günlük aktivitelerde zorluk. |
Meniere Nedir?
Meniere hastalığı özgül semptomlarıyla tanımlanan bir iç kulak bozukluğudur. Bu rahatsızlık işitme kaybı, kulak çınlaması, uğultu ve baş dönmesi (vertigo) gibi belirtilerle kendini gösterir. Genellikle tek kulağı etkiler ve semptomlar episodik olarak meydana gelir. İşitme kaybı genelde düşük frekanslarda başlar ve zamanla kötüleşebilir. Meniere hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte iç kulaktaki sıvı basıncının anormal yükselmesiyle ilişkilendirilir. Bu durum iç kulakta bulunan endolenfatik sıvının dengesizliğinden kaynaklanabilir.
Menierenin Belirtileri Nelerdir?
Meniere hastalığı genellikle ani başlayan şiddetli baş dönmesi, uğultu ve işitme kabı ile karakterizedir. Bulantı- kusma semptomlar eşlik edebilir. Ataklar halinde seyreder. İşitme kaybı genellikle ataktan sonra kendiliğinden kısmen veya tamamen iyileşebilir. Atak sayısı arttıkça işitme kaybı kalıcı hale gelir. Bununla birlikte atak sayısı arttıkça, iç kulak denge yapılarında da hipofonksiyon gelişir. Dolayısıyla başlangıçta atak süresince ve ataktan sonra ki birkaç gün hissedilen dizziness yani dengesizlik hali artık kronik dengesizlik durumuna dönüşür. DOlayısıyla Meniere hastalarının başlangıç döneminde atak süresince ve o dönemi kapsayan birkaç gün günlük aktivitelerinin etkileneceği, kronikleştiğinde ise tüm yaşam kalitesinin ve işgücünün etkileneceği öngörülebilir bir durumdur.
Meniere hastalığının diğer belirtileri şunlardır:
- Kulak basıncı: Kulaklarda doluluk veya tıkanıklık hissi
- Tinnitus: Kulaklarda sürekli veya aralıklı çınlama, vızıltı, uğultu
- Fluktuan işitme kaybı: Tipik olarak alçak frekansları tutan tek kulakta işitme kaybı. İşitme kaybı ataklarda dalgalanmalar gösterir, zamanla kalıcı hale gelir
Bu semptomlar Meniere hastalığının tanısında kritik öneme sahiptir ve hastalar için uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesinde yardımcı olur.
Menierenin Sebepleri Nelerdir?
Meniere hastalığının kesin nedeni henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak bu rahatsızlığın ortaya çıkışında etkili olduğu düşünülen birkaç faktör vardır:
- Genetik Yatkınlık: Meniere hastalığı olan bireylerin ailelerinde benzer sağlık sorunlarının görülmesi genetik bir yatkınlığın olabileceğine işaret eder.
- İç Kulak Sıvı Düzensizlikleri: İç kulağın sıvı basıncında meydana gelen anormal değişiklikler özellikle endolenfatik hidrops, Meniere hastalığının belirgin bir özelliğidir.
- Otoimmün Hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıkların Meniere hastalığı ile ilişkili olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır.
- Çevresel Faktörler: Uzun süreli stres veya belirli alerjenlere maruz kalma gibi çevresel faktörler de Meniere hastalığını tetikleyebilir.
Bu faktörlerin her biri Meniere hastalığının gelişiminde rol oynayabilir. Ancak hastalığın çok faktörlü doğası kesin nedenlerinin belirlenmesini zorlaştırır.
Meniere Ne Kadar Yaygındır?
Meniere hastalığı kronik bir iç kulak rahatsızlığıdır. Meniere hastalığının yaygınlığı nüfusun belirli kesimlerinde farklılık gösterir. Yıllık insidans oranı her 100.000 kişide 3,5 ile 513 arasında değişmektedir. Bu hastalık genellikle ileri yaş gruplarında daha sık rastlanır. Ayrıca kadınlar arasında daha yüksek görülme eğilimi bulunmaktadır.
Meniere hastalığı ile ilişkili bazı eşlik eden durumlar şunlardır:
- Migren: Meniere tanısı almış bireylerde migren görülme sıklığı artmıştır.
- Otoimmün Hastalıklar: Özellikle romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus ve ankilozan spondilit gibi otoimmün hastalıklar bu durumla bağlantılıdır.
- Genetik Bileşen: Hastalığın %10’una kadarı ailesel geçiş gösterebilir ve çeşitli genetik etmenlerle ilişkilendirilir.
Meniere hastalığının ayırt edilmesi doğru tanı ve etkili tedavi yöntemlerinin belirlenmesi açısından önemlidir.
Meniere tanısından emin olmak için kullanılacak testler şunlardır:
- Saf Ses Odyometrisi
- Konuşma Odyometrisi
- İmmitansmetrik İncelemeler
- VEMP
- VNG + Kalorik test
- v-HIT
- ECochG
Meniere ilerleyici nitelikte bir hastalıktır. Bu nedenle dokümantasyon Meniere Hastalığının takibi, tedavi ve rehabilitasyonu için çok önemli bir husustur.
Sıkça Sorulan Sorular
Meniere hastalığının vertigodan ayırt edilmesini sağlayan temel belirtiler nelerdir?
Öncelikle ilk söylenmesi ve ilk bilinmesi gereken konu VERTİGO bir hastalık değil bir belirtidir. Baş dönmesi şikayetinin latince karşılığıdır, Vertigo, iç kulak veya beyinle ilgili çeşitli durumların sonucu olarak ortaya çıkan baş dönmesi veya dengesizlik hissidir.
Meniere hastalığı, ise baş dönmesi atakları ile seyreden bir hastalıktır. Meniere hastalığı, vertigo, kulak çınlaması (tinnitus), kulakta dolgunluk hissi ve dalgalı işitme kaybı ile karakterize, kronik bir iç kulak hastalığıdır. Meniere, genellikle bir kulağı etkiler. Nadir de olsa iki kulağında etkilendiği bir durumdur.
Meniere hastalığı, vertigo ile tinnitus, işitme kaybı ve kulak dolgunluğu gibi ek işitsel belirtiler içerirken, vertigo tek başına bu spesifik kulakla ilgili sorunları kapsamaz.
Meniere hastalığında işitme kaybı ne kadar yaygındır?
Meniere hastalığının prevalansı dünya çapında farklılık gösterir ve 100.000 kişide 3,5 ile 513 arasında değişir. Amerika Birleşik Devletleri’nde nüfusun yaklaşık %0,2’si etkilenmekte olup, bu da yaklaşık 615.000 kişiye karşılık gelir ve her yıl 45.500 yeni vaka teşhis edilmektedir. Hastalık genellikle 40 ile 60 yaşları arasında ortaya çıkar ve kadınlarda erkeklere göre biraz daha fazla görülür. Her iki kulağı da etkileyen durum, vakaların yaklaşık %15 inde görülür. Meniere hastalığı, baş dönmesi, kulak çınlaması ve kulakta dolgunluk hissi ile karakterizedir, işitme kaybı genellikle erken aşamalarda dalgalanabilir ve zamanla kalıcı hale gelebilir. Vakaların yaklaşık olarak %90’ında işitme kaybı görüldüğünü belirten çalışmalar bulunmaktadır. Vertigo ve Meniere hastalığının tanısında hangi testler kullanılır?
Meniere hastalığının teşhisi, klinik değerlendirmeler ve çeşitli testlerle yapılır. Dökümantasyon Meniere hastalığından bahsetmek için kesin ön koşuldur.
Semptomlar arasında baş dönmesi atakları, işitme kaybı, kulakta çınlama ve dolgunluk hissi bulunur. İşitme kaybını belirlemek için işitme testleri yapılır, genellikle düşük ve orta frekanslarda kayıp gözlemlenir. Elektrokokleografi (ECoG), iç kulak sıvı basıncını ölçerek endolenfatik hidropsu tespit etmeye yardımcı olur. Ancak uygulama ve analiz güçlükleri nedeniyle sık tercih edilen bir yöntem değildir. Videonistagmografi (VNG) ile uyuglanan testler en sık tercih edilen yöntemlerden ilk sıralarda yer alır. VNG infrered kameralar ile donatılmış özel bir cihazdır, göz hareketleri kaydetmeyi analiz etmeyi sağlar. Uygulanan testlerin her biri denge kontrolünde görevli yolakları inceler. Sonuçlar hastanın baş dönmesinin nedeninin vestibüler sistem kaynaklı mı yoksa merkezi sinir sistemi ile mi alakalı olduğunu saptamaya yarar. Bu çerçevede Meniere tanısında uygulanması gereken en önemli testlerden bir tanesi kalorik testtir. Kalorik test, hava veya sıvı kullanılarak iç kulağın ısıtılması ve soğutulması esasına dayanır. Bu uyarıma bağlı oluşan göz hareketleri kaydedilir ve analiz edilir. VEMP, otolit fonksiyonlarını görmek için Meniere tanısında mutlaka kullanılması gereklidir. Özellikle boyun bölgesinden (SKM’den) kayıt alınarak yapılan c-VEMP meniere tanısı açısından çok değerlidir. İŞitmenin değerlendirilmesi için uygulanacak testler sadece saf ses odyometrisi değil, mutlaka immitansmetrik incelemeler, akustik refleks yanıtları dokümante edilmelidir. Önceleri daha sık başvurduğumuz gliserol testi hala ara ara tercih ettiğimiz bir yöntem olmakla birlikte çeşitli uygulama güçlükleri nedeniyle günümüzde artık daha az tercih edilir bir noktaya gelmiştir. BUnunla birlikte özel bazı teknikler kullanılarak yapılan MR hidrops açısıdan önemli bilgiler sunmaktadır. Tarama amaçlı kullanılan MR veya BT ise benzer belirtiler gösteren diğer hastalıkları dışlamak için kullanılır.
Meniere hastalığı ve vertigo ile seyreden diğer hastalıkların tedavi yöntemleri nasıl farklılık gösterir?
Meniere hastalığı ve diğer vertigo oluşturan hastalıkların tedavi yöntemleri, altta yatan nedenlere bağlı olarak farklılık gösterir. Meniere hastalığı, düşük tuzlu diyet, medikal tedaviler, cerrahi uygulamalar olmak üzere basamaklı tedavi protokolü vardır.
Öte yandan, vertigo ile seyreden en sık karşılaşılan vertigonun bir hastalıkmış gibi zannedilmesin neden olan hastalık ise BPPV yani halk arasındaki ismi ile kristal kaymasıdır. BPPV mekanik bir hastalıktır. Hangi varyant olduğuna göre ilgili manevra ile tedavi edilir.
Bunların dışında vertigoya neden olan Nörit, Labirentit gibi hastalıklar mutlaka medikal tedavi ve vestibüler rehabilitasyon gerektirir. Vestibüler migren gibi patolojilrde ise Migrenöz kısım Nörologlar tarafından kontrol altına alınırkan, kişinin denge kontrolünün geliştirmek, atakalrını kontrol etmesini sağlamak için vestibüler rehabilitasyon ve yaşamsal düzenlemeler şarttır.
Meniere hastalığı olan bireyler için yaşam tarzı değişiklikleri ne kadar önemlidir?
Meniere hastalığı için yaşam tarzı değişiklikleri genellikle tuz alımının azaltılması, su tüketiminin artırılması, karanlıkta uyuma gibi önerilerle yönetilmesi tavsiye edilir. Ancak Cochrane incelemesi, bu müdahalelerin etkinliğini destekleyen kanıtların çok belirsiz olduğunu bulmuştur; dahil edilen sadece iki küçük çalışma, baş dönmesi sıklığı ve şiddeti gibi önemli sonuçlarla ilgili sağlam verilerden yoksundur.
Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.
İstanbul'daki Kliniğimizin Konumu