İş Yerinde Baş Dönmesi

İş yerinde baş dönmesi, çalışanlarda sıklıkla görülen ve iş verimliliğini etkileyen bir sağlık problemidir. Denge kaybı, sersemlik ya da etrafın dönmesi hissi ile kendini gösterir. Uzun süreli oturma, yorgunluk, stres veya ortamdaki olumsuz koşullar baş dönmesini tetikleyebilir.

Çalışma ortamındaki gürültü, aydınlatma yetersizliği ve kapalı alan faktörleri vestibüler sistemi olumsuz etkileyebilir. Ayrıca ani hareketler, susuzluk veya düşük kan şekeri de baş dönmesine neden olur. Bu durumda iş güvenliği riske girebilir ve kazalar meydana gelebilir.

Baş dönmesi şikayetleri, altta yatan ciddi hastalıkların habercisi de olabilir. İç kulak bozuklukları, tansiyon sorunları veya anksiyete gibi durumlar iş yerinde baş dönmesi ile ortaya çıkabilir. Bu nedenle sorunun kaynağı mutlaka tıbbi incelemeyle araştırılmalıdır.

İş yerinde baş dönmesini önlemek için ergonomik düzenlemeler, düzenli molalar ve yeterli sıvı alımı önemlidir. Sağlıklı beslenme, uygun aydınlatma ve stres yönetimi yöntemleri de fayda sağlar. Gerektiğinde profesyonel destek alınarak iş ortamı güvenli hale getirilebilir.

VIMS nedir ?

VIMS yüksek kontrast, parlaklık yayan uyaranlarla tetiklen bir hareket hastalığı türüdür.  Klasik hareket hastalığından farklı olarak aktif bir hareket yoktur. Ekranlardan yayılan hareket ile iç kulaktan hissedilen stabilizasyonun çatışmasıdır. Ön planda göz yorgunluğu, baş ağrısı ve genel yorgunluk hali vardır. Bulantı ve dengesizlik her zaman olmayabilir, olsa da daha azdır.

İş Yerinde Baş Dönmesinin Yaygın Nedenleri

Bu rahatsızlığı olan birçok kişi yetersiz performans gösteriyormuş gibi değerlendirilmektedir. Aslında VIMS işgücü performansını çok etkiler. Bu performans azalması ciddi motivasyon düşüklüğü oluşturur.

Ofiste yaşanan baş dönmesinin yaygın nedenleri şunlardır:

• Bilgisayar monitörüne uzun süre odaklanmak
• Bilgisayar ekranına çok yakın olmak
• Birden fazla monitör/ ekran ile çalışmak
• Ekranlar arasında sık sık geçiş yapmak – (dizüstü bilgisayar, telefon, tablet)
• Görüntü kalitesi kötü ekranlar ile çalışmak
• Çok loş veya çok parlak ışık altında çalışmak
• Çok fazla kafein tüketmek

Bunun dışında baş dönmesine yol olabilecek VIMS dışında da başka faktörler vardır.  En başta diğer iç kulak rahatsızlıkları gelir. İç kulak, denge sensörleriyle donatılmış bir yapıdır. Dolayısıyla iç kulakta ortaya çıkabilecek herhangi bir problem önemli düzeyde baş dönmesi ve dengesizliğe sebep olabilir. Beyin ve sinir sistemine etki eden durumlar da baş dönmesini tetikler. Ayrıca vücuttaki sıvı ve besin dengesinin bozulması da bu sorunu beraberinde getirebilir. Özellikle dehidrasyon ve bazı önemli vitaminlerin eksikliği göz ardı edilmemelidir. Stres ve yoğun duygusal değişimler de baş dönmesine yol açan faktörler arasındadır.

Baş dönmesine neden olabilecek faktörler şunlardır:

• BPPP, Vestibüler Migren, Vestibüler Nörit, Meniere gibi iç kulak problemleri
• İç kulak enfeksiyonları
• Hareket hastalığı, VIMS
• Beyin sarsıntısı ve beyin hastalıkları
• Besin eksiklikleri
• Kalp sağlığı ile ilgili sorunlar
• Dehidrasyon
• Yüksek seviyede stres ve anksiyete
• Bazı ilaçların yan etkileri
• Kan şekerinin düşmesi gibi ani metabolik değişiklikler

BPPP, Vestibüler Migren, Vestibüler Nörit, Meniere gibi iç kulak problemleri: Bu problemlerin tamamı iç kulak ile ilgilidir. BPPV’de baş hareketleri ile tetiklenen iyi huylu baş dönmeleridir. Kanalolit repozisyon manevraları ile tedavi edilir. Vestibüler migren ise daha çok dizziness dediğimiz dengesizlik sersemlik ile karakterizedir. Vestibüler rehabilitasyon gerekir. Vestibüler nörit akut baş dönmeleri olup, altta geçirilmiş bir enfeksiyondur, Meniere ise ataklarla karakterize baş dönmeleridir.

İç kulak enfeksiyonları labirentit oluşturur. Ciddi baş dönmeleri ve ani sensorinöral işitme kaybı yapar. Hareket hastalığı herkes tarafından kanıksanmış olsa da rehabilite edilebilir. 

Santral patolojiler multaka nöroloji tarafından değerlendirilmesi gereken durumlardır.

İş yerinde baş dönmesi yaşayan bireylerde bu durum bazen kalp sağlığı ile ilişkili olabilir. Atardamarların ateroskleroz nedeniyle tıkanması kan akışını yavaşlatır. Bu kalbin daha fazla çaba sarf etmesine ve hızlanmasına sebep olur. Kalp bu duruma hızlı ve güçlü pompalama yaparak yanıt verir. İşte bu sırada kişi kalp çarpıntısı ve baş dönmesi gibi semptomlar yaşayabilir. Bu semptomlar:

• Kalbin normalden hızlı atması,
• Kalbin çırpınarak çalışması,

olarak kendini gösterir. Eğer bu iki belirti birlikte görülüyorsa bu durum kalple ilgili daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Bu tür belirtiler gözlemlendiğinde zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Ayrıca iş yerinde yaşanan baş dönmesi sıklıkla düşük tansiyonun bir göstergesi olarak karşımıza çıkar. Vücut beyne sürekli olarak oksijen yüklü kan pompalamalıdır. Kalp kanı atardamarlar boyunca iterek bu işlevi yerine getirir. Bu süreç bir bahçe hortumunun su ile dolması gibi düşünülebilir. Eğer kan basıncı çok düşükse kanın beyninize ulaşması zorlaşır. Özellikle oturduktan sonra hızla ayağa kalkmak kan basıncında ani değişikliklere yol açarak baş dönmesine sebep olabilir. Bu durum iş performansını doğrudan etkileyebilir. Düşük tansiyon dışında baş dönmesine yol açabilen diğer kalp ve dolaşım sorunları şunlardır:

• Kalp krizi
• Ani şiddetli kan kaybı
• Yaşlı bireylerde hızlı ayağa kalkma
• Kan pıhtıları
• Tıkanmış arterler
• Düzensiz kalp atışı

Dehidratasyon yani su kaybı günlük yaşamın en göz ardı edilen yönlerinden biridir. Çoğu insan yeterli miktarda su tüketmez. Dehidrasyon kan basıncının düşmesine ve beyne yeterli oksijenin gitmemesine sebep olabilir. Bu durum baş dönmesine yol açar. Aşağıdaki belirtiler dehidrasyon işaretleri arasındadır:

• Susuzluk
• Yorgunluk

Düşük kan şekeri seviyeleri de baş dönmesine neden olur. Diyabet hastalarının düzenli olarak kan şekerini kontrol etmeleri gerekir. Kan şekeri düşüklüğü bazı kişilerde açlık titreme terleme ve kafa karışıklığına yol açabilir.

Ayrıca bazı ilaçlar da baş dönmesi yapabilir. Özellikle aşağıdaki ilaç grupları bu yan etkiyi gösterebilir:

• Antibiyotikler
• Antidepresanlar
• Anti-nöbet ilaçları
• Kan basıncı düzenleyici ilaçlar
• Sedatifler

Anksiyete ve stres de beyindeki etkileşimler yüzünden baş dönmesine yol açabilir. Bunun yanı sıra karbonmonoksit zehirlenmesi baş dönmesi baş ağrısı zayıflık mide bulantısı göğüs ağrısı ve kafa karışıklığı gibi ciddi belirtilerle kendini gösterir.

Demir eksikliği anemisi de baş dönmesine neden olabilir. Bu durum aşağıdaki belirtilerle birlikte görülebilir:

• Yorgunluk
• Soğuk hissetme
• Zayıflık
• Nefes darlığı
• Konsantrasyon zorluğu
• Kolay morarma
• Baş ağrıları

Demir eksikliğinin nedenleri arasında iç kanama ciddi yaralanmalar ağır adet dönemleri doğum veya düşük sonrası kan kaybı sık kan bağışları inflamatuar bağırsak hastalıkları ve böbrek hastalığı yer alabilir. Her biri baş dönmesine katkıda bulunan bu durumlar kişinin genel sağlık durumunu da doğrudan etkiler.

Ne zaman hastaneye gitmeliyim?

Baş dönmesi kişinin çevresinin veya kendi vücudunun dönüyormuş gibi hissetmesi durumudur. Bu durum genellikle dengesizlik ve sersemlikle birlikte görülür. İş yerinde yaşanan baş dönmesi ve dengesizlik ön planda VIMS ile alakalı olabilir. Ancak bunun dışında çeşitli nedenlere bağlı olabilir.

• Şiddetli baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Kusma
• Dengede zorlanma
• Çift Görme

Bu belirtiler daha ciddi bir sağlık problemini işaret ediyor olabilir. Bu nedenle  iş yerinde bu semptomları yaşarsanız mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Bu belirtilerin olduğu tablolar sadece iş performansınız değil, iş güvenliği ve bireysel sağlığınız açısından çok önemli olabilir.

Baş Dönmesiyle Mücadele: İş Yerinde Etkili Çözümler Nelerdir?

İş yerinde yaşanan baş dönmesi genellikle çeşitli etkenlere bağlı olarak gelişir ve bazı basit yöntemlerle hafifletilebilir. Baş dönmesi anında rahatlama sağlamak için birkaç dakika uzanmak faydalıdır. Yavaşça oturup daha sonra ağır ağır kalkmak dengenizi korumanıza yardımcı olur. Bu süreç başınızın dönmesini azaltabilir.

Baş dönmesine neden olan faktörlere bağlı olarak evde uygulanabilecek bazı çözümler şunlardır:

Susuzluk:

• Bol miktarda sıvı tüketin.
• Serin gölgeli bir ortamda dinlenin.
• Elektrolit ve mineral içeren spor içecekleri deneyin.

İlaç Yan Etkileri:

• İlaçlarınızın yan etkilerini gözden geçirin.
• Yan etkileri azaltmak için ilaçlarınızın dozaj ve zamanlamasını ayarlayın.
• Doktorunuzla ilaç değişikliği hakkında konuşun.

Düşük Kan Şekeri:

• Şekerli gıdalar tüketin örneğin meyve suyu veya sert şeker.
• Diyabet hastaları düşük kan şekerini yönetmek için doktorlarıyla iletişimde olmalıdır.

Hareket Hastalığı:

• Ulaşım araçlarında mümkünse ön koltuk veya pencere kenarını tercih edin.
• Ufku izleyerek dikkatinizi dağıtın.
• Teknedeyken uzanarak dinlenin.
• Gözlerinizi kapatarak istirahat edin.
• Bol su tüketin.
• Küçük porsiyonlarda ve sık sık yemek yiyin.
• Sigara içmemek baş dönmesini önlemeye yardımcı olabilir.
• Zencefilli şeker veya pastil kullanabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Dr. Ody. Emel Uğur

Dr. Audiologist Emel Uğur was born in 1982 in Çanakkale. She worked for 15 years at Istanbul Training and Research Hospital, specializing in Pediatric Audiology, Otologic Diseases, and Vestibular System Disorders. In 2015, she joined the Acıbadem Healthcare Group. She currently works as a Dr. Audiologist at Acıbadem Altunizade Hospital and also serves as a faculty member and program director of the Audiometry Department at Acıbadem University Vocational School of Health Services.